Page 94 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Ayrıca Kongre’nin padişaha çektiği telgraf ile ulusa yayınladığı genelgesine gazetede yer ver-
ildi. Atatürk 18 Aralık 1919’da Sivas’tan ayrıldığında gazete yayınını sürdürüyordu. Toplam 138 sayı
yayınlanan gazete, 1921 yılı başlarında matbaanın yanmasına kadar yayınını sürdürdü 30.

27 Aralık 1919 günü Atatürk Ankara’daydı. Artık Ankara günleri başlamıştı. O, ulusal savaşın
merkezi olarak Ankara’yı seçmişti. Keçiören’deki Ziraat Mektebi’nde kalıyordu. Ankara vilayet mat-
baasında o tarihlerde bir gazete çıkıyordu; ancak bu resmi gazete düzensizdi; ne zaman çıkacağı belli
bile olmuyordu. Çıktığı zamanlarda da vilayet haberleri ile bir iki resmi haber yayınlanıyordu. An-
kara’ya gelişinin ikinci gününde, bu kentte yeni bir gazete yayınlamaya karar verdi. Önce gazeten-
in adının ne olacağını düşündü. Çevresindekilerin kimi önerileri üzerine önce yeni çıkacak gazeteye
“Anadolu’nun Sesi” adı verilsin istendi. Ardından bu karardan vazgeçildi. Bu karar doğrultusunda, 10
Ocak 1920 tarihinde Hâkimiyet-i Milliye gazetesi kurulmuş oldu. Ancak Anadolu’nun sesi düşünce-
si, sonradan kaleme Mustafa Kemal’in aldığı sanılan “Anadolu’dan Sesler” başlığıyla bir makaleye
dönüştü. Gazetenin basılacağı doğru dürüst matbaa yoktu, gazete bulunmuyordu. Buna karşın Ankara
vali vekili Yahya Galip’ten gazetenin yayın izni alındı. Genel müdürlüğüne ise Recep Zühtü getirildi.
Gazetenin dar ve tahta merdivenle çıkılınca küçücük bir oda yönetim yeriydi. O odanın birinde, tahta
bir masanın kenarında, beş numaralı kötü bir lambanın ışığı altında Ziya Gevher’i yazı yazarken gören
Mazhar Müfit Bey, anılarında o zor günleri dile getirir31 . Sonradan Ankara’nın Ulus Meydanı’nda, ilk
büyük millet meclisine yakın Veli Hanı’nın birinci katında iki oda kiralanarak yazı kurulu bu odaya
yerleştirildi. Gazete vilayetin alt katındaki matbaada basılıyordu.
10 Ocak günü yayınlanan ilk sayısında daha Hakimiyet-i Milliye kesin tavrını koydu. Başyazısında
vurgulandığı üzere, gazetenin tavrı vatan ve milletten, milletin hâkimiyetinden yanaydı. Gazete Ku-
vay-ı Milliye taraftarı olduğunu ilan ediyordu.

Bu süreçte Atatürk hep okumaya devam etti. Kurtuluş Savaşı’nın en zor günlerinde hem dünya
olaylarını takip etmek ve Türkiye’de olanları dünyaya duyurmak için Anadolu Ajansı’nı kurdurdu.
Hem de sürekli, yerli ve yabancı basını izleyerek, bununla yetinmeyip kitaplar okuyarak dünya olay-
larına bakışını ve düşünce alt yapısını genişletti. Sakarya Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz arasındaki
zamanda paşa İslam Tarihi’ni okuyor ve inceliyordu.

Atatürk’te okumak, bir tutku düzeyindeydi. Savaştan savaşa, cepheden cepheye geçen yaşam
öyküsü içinde, düzenli bir kütüphane ortamı oluşturamadı. Ancak her gittiği yerden, arkadaşlarına
mektuplar yazarak okumak için kitaplar istedi. O, her kitabın bir hayat olduğunu bilen biri olarak,
kitaplardan hayatına hayat katıyordu. Okuduğu her satırdan imbik imbik beslendi. Yazarlık, beslenip,
dolduktan sonra “taşılan” bir süreçtir. Beyin dolar; duygu gelişir; yaşama bakış biçimi zenginleşir;
beyindeki olgunluk bedene ve beden diline yansır… Kişilik özellikleri ve karakter, bilgi, duygu, ahlak
ve davranış sarmalında biçimlenir. Mustafa Kemal Atatürk, üstün özelliklere sahip bir kimlik ve kişilik
olduğuna göre, çok okuması kadar doğal bir şey yoktur. Hele gazetecilik ve yazarlık boyutuna varan
bir gelişmeyse söz konusu olan; çok okuması da kaçınılmazdır.

30 Konu ile ilgili bkz. Hüseyin Yıldırım, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, VII/23( Mart 1992), s. ; ayrıca konu ile ilgili şu
yapıtlara bakılabilir: Ömer Sami Coşar, Milli Mücadele Basını, Gazeteciler Cemiyeti Yay., t.y., s. 113.; Yücel Özkaya, Milli
Mücadele’de Atatürk ve Basın: (1919-1921), TTK yay., 1989, ss. 60-61; Enver Behnan Şapolyo, Türk Gazetecilik Tarihi ve
Her Yönü ile Basın, Güven Matbaası, Ankara, 1969; İzzet Öztoprak, a.g.e., s. 385.
31 Mazhar Müfit Kamu, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, II., s. 503, Ankara, 1968; ayrıca bkz. Mehmet
Önder, “Milli Mücadele'nin Gazetesi Hakimiyet-i Milliye Nasıl Çıkarıldı?” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, VII/ 20 (
Mart 1999)

93