Page 95 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

3.1 Diğer Kitaplar

Tarihten örnekler almıştır kendine; kimine hayranlıklarını dile getirmiş; kimisinden nefret et-
miştir. Örneğin Silistre Kahramanı Osman Paşa için, “Türkün onurunu kurtardı” yorumunu yaparken;
Napolyon için; “Bu adamı hiç sevmiyorum, çünkü kendi şan ve şöhreti uğruna koca bir ulusu peşinden
sürükledi” diyerek, ona karşı duruşunu sergilemiştir. İsa’yı da yorumlamıştır, Musa’yı da… Dinsel ve
düşün önderlerinin yaptıkları ve başardıklarına ilişkin yorumlar yapmıştır. Her okuduğu kitaptan, her
tanıdığı düşün önderinden ve yazardan etkilenmiş; kendi kişiliğini imbik imbik oluşturmuştur. Musta-
fa Kemal yazarlık yolunda pek çok olaydan, kişiden ve kitaptan etkilenmiştir 32.

Kitap sınırsız bir hayattır; her kitapta kişilikler ortaya çıkar; ve kitabı okuyan geçmişin en
keskin zekalarıyla sonsuz bir diyaloga girer… Mustafa Kemal, bu tarihi buluşmaları sık sık yapmış bir
kişidir…

Mustafa Kemal Atatürk, yalnız okuyan değil, yazan ve yazdıklarıyla toplumu aydınlatmaya
çalışan bir aydındır. Ne yazık ki onun yazdıkları toplum tarafından yeterince bilinmiyor. Atatürk’ü an-
lamak için yola çıkan birisi, iki önemli sürece yönelmek zorundadır. Birincisi Atatürk’ün yazdıklarını
incelemek; ikincisi de Atatürk’ün özgeçmişini okumak. Ancak bunlar yapıldıktan sonra daha derin
analizlere yönelmek olanaklıdır. Oysa Türkiye’de Atatürk’ün özgeçmişini yazmak konusunda Türk
aydınları yeterince çaba harcamamışladır. Atatürk’ün yaşam öyküsünü dile getiren yeterli biyografi
çalışmalarının yapıldığı da söylenemez. Yapılanların büyük kısmını yabancı yazarlar yazdı; bu da
eleştirilmesi gereken başka bir yönü işin… Yazdıkları değişik kurumlar tarafından zaman zaman
yayınlanmış olsa da, yazılan bu yapıtların dilini sadeleştirme yolunda geç kalınmış olması ve en azın-
dan bu yapıtların Türk eğitim müfredatına girmemesi, Atatürk’ün yazarlık yönünün ve yazdıklarının
tanınmasına engel olmuştur 33. “Beni görmek demek, yüzümü görmek demek değildir. Duygularımı
ve düşüncelerimi anlıyor ve hissediyorsanız bu yeterlidir!” diyen Atatürk’ün kendisidir. Toplum,
Atatürk’ü anlamak ve hissetmek yerine, bilinçli ya da bilinçsiz, görüntüye dayanan bir söyleme ve yap-
ay duruşa yönlendirilmiştir. Türkiye’nin her yerine çoğu estetik değer taşımayan Atatürk yontularının
yapılması, değişik ortamlarda çoğu zaman içi boş hamasi söylevlerin söylenmesi bunun en belirgin
kanıtıdır. Toplum, o ya da bu nedenle, Atatürk’ü tanıma sürecine yönlendirilememiştir. Türk aydınının
da Atatürk’ü yeterince tanıdığı söylenemez. Örneğin sırf siyaset yapma uğruna ya da Atatürk’e eleştiri
getirme adına, onun yaşamı boyunca tek bir kere “Demokrasi” sözcüğünü ağzına almadığını söyleme-
kten öte yazmaktan da geri kalmayan yığınla sözde aydın ve bilim adamı ortaya çıktı. Cahil cesaretiyle
söylenen bu sözlerle, sözde tabular yıkılıyor, yerleşmiş kanaatler değiştiriliyor, aydınlık ve demokratik
ikinci cumhuriyetin önü açılıyordu. “Cahil cesareti” ydi bu tavır; çünkü Mustafa Kemal iki siyasal par-
ti kurma denemesinden sonra, demokrasiyi topluma tanıtmak için kitap yazmış, ardından da bunu orta
dereceli okullarda zorunlu ders kitabı olarak okutturmuştu. Tanımadan, bilmeden söylenen ve söylem-
den öte yargıya ve yargılamaya dönük çabaya dönüşen bu yaklaşım başlı başına üzerinde durulması
gereken bir konuydu. John Lyly’ye ait şu söz, konuyu çok güzel özetliyor: “Boş kap, dolu fıçıdan çok
ses çıkarır”.

32 Şerafettin Turan, Atatürk’ün Düşünce Dünyasını Etkileyen Olaylar, Düşünürler, Kitaplar, TTK yay., Ankara, 1981; yine
bkz. Sadi Borak, Atatürk ve Edebiyat, Kaynak yay., İstanbul, 1998; Atatürk’ün bu tarihsel kişiliklerle ilgili görüşleri şu yapıt-
ta bulunabilir: Utkan Kocatürk, Atatürkün Fikir ve Düşünceleri, Atatürk Araştırma Merkezi yay., Ankara, 1999.
33Önce Türk Tarih Kurumu, Atatürk’e ait yapıtların bir kaçını yayınladı. Ardından Genelkurmay Başkanlığı askerliğe ilişkin
kitaplarının baskısını gerçekleştirdi. Kaynak yayınlarının, Atatürk’ün Bütün Eserleri adlı yapıtta, ona ait bütün yazıların
yanı sıra kitaplarını da derlemesi övgüye değer bir çalışmadır.

94