Page 92 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda büyük toprak kayıpları olmuştu. O, Yıldırım Orduları Gru-
bu Kumandanlığı’nı bırakarak İstanbul’a gelmiş ve Şişli’de bir ev kiralamıştı. Arkadaşlarıyla Şiş-
li’de kiraladığı evde sık sık toplanıyor, kurtuluş çareleri arıyordu 18. Osmanlı Padişahından ve O’nun
hükümetinden bir yarar gelmeyeceğini görüyordu. Ardı ardına kurulan hükümetlerle dirsek temasına
geçiyor, yeni dönemde daha etkili olabilecek yolları araştırıyordu. Sonunda İstanbul’dan umudu kal-
madı. Ulusa gidilmeli ve ulusla birlikte bir şeyler yapılmalıydı. Ancak bu arada siyasi yoldan kimi
yararlı şeyler yapılabileceğine, en azından bu yolu zorlamak gerektiğine inanıyordu. İstanbul’a geld-
iğinde, elinde savaş yıllarında harcayamayıp biriktirdiği bir miktar parası vardı. Önce bu parayla an-
nesine bir ev almak istedi; bunu başaramadı. Elinde kalan parayı, çıkarılacak bu gündelik gazeteye
sermaye olarak verdi19 . Arkadaşı Ali Fethi Bey’le birlikte halkı uyandırmak adına yeni bir gazetecilik
denemesinde bulundu. Minber adlı bir gazete çıkarmaya çalıştı. Dr. Rasim Ferid, Minber’in imtiyaz
sahipliğini ve sorumlu müdürlüğünü almıştı. Atatürk de bu gazetede “Minber” takma adı ile başyazılar
yazdı. Gazete, yaklaşık 50 sayı çıktıktan sonra 21 Kasım 1918 Minber kapandı20 .

Bu küçük deneme Atatürk’ün ulusun aydınlanmasında gazetelere verdiği önemi gösteriyor-
du21 . Falih Rıfkı ile yaptığı bir söyleşide bu girişimi kendisi şöyle anlattı: “Fethi Bey İstanbul’da
Minber isimli bir gazete çıkardı. Sahibi ve başyazarı o idi. Düşüncelerimizi birlikte yayınlamak üzere
ben de kendisi ile ortak olmuştur. Gazetenin ne derece başarılı olduğunu bilemem”22 …

Atatürk’ün bu gazetede, “Hatib”23 ve “Minber”24 takma adıyla yazılar yazdığı değişik
yazarlarca söylenmiştir; ancak Hatib’in Mustafa Kemal olamayacağına ilişkin yorumlar da vardır 25.

Ancak bu çaba pek başarılı olamadı. Anadolu kaynıyordu. Yunan ordusu İngiltere’nin
desteğinde İzmir’e çıkmış, bu kentte hoyratça Türk kanı akıtılmıştı. Binlerce Türk, Yunan süngüleri
altında can vermişti 26. Bu olaylar olurken, artık İstanbul’dan bir şeyler ummanın gereksiz olduğu
kanısına varan Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919 günü, 19 arkadaşıyla birlikte Samsun’da Anadolu
topraklarına ayakbastı. Bu süreçte, yeni arayışlar başlamıştı. Ancak Mustafa Kemal’in kafasındaki
amaç belliydi: Ulusal egemenliğe dayanan tam bağımsız, yeni bir devlet kurmak…

Bunu bir anda anlatmanın zorluğunu biliyordu 27. Karşıtları yöneldiği yolda her türlü zorluğu
çıkarabilirler; düşüncede bunu kavrayamayanlar türlü zorluklar yaratabilirlerdi. Bu nedenle, bir yol
çizgisi belirlemenin gerekliliğine inandı. Amaca ulaşmayı evrelere ayırarak, yeri ve zamanı geldiğinde
adımlar atmayı uygun buldu. Bunun için de kuşkusuz koşulların da elvermesiyle, çevresindekileri ve
halkı buna inandırma yoluna gitti.

18 Aydemir, a.g.e., s.370 ve d.
19 Fethi Tevetoğlu, “Atatürk’le Okyar’ın Çıkardıkları Gazete: Minber”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, V/ 13, s. 184.
20 A.g.m., s.185.
21 Erol Kaya, Mustafa Kemal Atatürk’ün İlk Gazetesi Minber, Ebabil yay., Ankara, 2007; yine bkz. Aynı yazar, “Minber
Gazetesinde Mustafa Kemal Paşa İle İlgili Haberler”, Erzincan Eğitim Fak. Dergisi, Cilt 6/2 (2004).
22 Falih Rıfkı Atay, Atatürk’ün Hatıraları: 1914–1918, Ankara, 1965, s.89; yine akt. A.g.m., s.77.
23 A.g.m., s.77.
24 Tevetoğlu, a.g.m., s.185.
25 Şerafettin Turan, “Minber Gazetesinin Hatib’i M. Kemal Atatürk Olamaz”; Çağdaş Türk Dili, Sayı 12 (Şubat, 1989),
s.557-559.
26 Haydar Rüştü Öktem, Mütareke ve İşgal Anıları, (Haz. Zeki Arıkan), TTK yay., Ankara, 1991.

27 Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Devlet Basımevi, İstanbul, 1938, s.9.

91