Page 93 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Bu süreçte verilecek savaşımın iki boyutu vardı. Birincisi, ulusal egemenlik temelinde Os-
manlı monarşisine ve onun dayandığı kurum ve kavramlara karşı savaşmaktı. İkinci boyutu da, ülkeyi
işgal eden, topraklarını parçalamayı göze almış sömürgeci güçlere karşı tam bağımsızlık savaşı verme-
kti.

Bu savaşımın anlamını ulusa anlatmanın yolu, onu aydınlatmaktı. O dönemde başta İstanbul
olmak üzere, Anadolu’da pek çok gazete yayınlanıyordu. Bunların bir kısmı Anadolu’da Mustafa Ke-
mal Paşa önderliğinde Türk Ulusu’nun verdiği savaşı destekleyenler olduğu gibi, karşı çıkarak, bunun
bir bozgunculuk ve eşkıyalık olduğunu söyleyenler de vardı. Örneğin Alemdar ve Peyam-ı Sabah
gazeteleri bu savaşıma karşıydılar. Tasvir-i Efkâr, İkdam, Vakit ve İleri gibi dönemin ünlü gazeteleri
işgal güçlerinin sansürüne karşın, daha ılımlı duruyorlardı. Anadolu da bu savaşımı destekleyen gaze-
teler olduğu gibi, karşı olanlar da vardı28 .

Atatürk, basının gücünü biliyordu. Bu nedenle ulusal savaşımı hem Türk Ulusu’na hem de
batılı kamuoylarına anlatacak gazetelerin çalışmasına önem veriyordu. Samsun’dan Amasya’ya,
Amasya’dan Sivas’a, Sivas’tan Erzurum’a ve sonunda Erzurum ve Sivas üzerinden Ankara’ya uzayan
yolculuğunda pek çok gazete ile ilişki kurdu. Özellikle girişilen ulusal savaşımın haklılığını dünyaya
anlatmanın gerekliliğine inanıyor; bu nedenle yabancı basında davayı anlatacak yazılar yer alması-
na önem gösteriyordu. Sivas Kongresinin toplandığı günlerde, Amerika’dan Sivas’a Chicago Daily
News gazetesi bir muhabir gönderdi. Bu gazetecinin adı Lous E. Brown’du. Bu Amerikalı gazeteciye
Atatürk, ulusal savaşın haklılığını anlatmaya çalıştı. Bununla yetinmedi; Sivas Kongresi’nde alınan
kararları, yapılan işleri ulusa duyurmak; hem ülke içinde hem de ülke dışında taraftar toplamak için
kamuoyu oluşturmayı sağlayacak bir gazete yayınlamaya karar verdi. Sivas valiliğine başvurarak,
gazetenin imtiyazını aldı. Gazetenin sahibi ve sorumlu müdürlüğünü Sivaslı gençlerden biri olan
Selahaddin’e verdi. Gazetenin adı İrade-i Milliyeydi. Gazetenin baskısı, Sivas Valiliği’nin matbaas-
ında gerçekleştiriliyordu. 14 Eylül günü, gazete adının altına şu yazıyı yazdırdı: “Ulusun istek ve
amaçlarının savunucusudur”29 …

Gazete, vilayet matbaasında basılıyordu. Anadolu’da yeni girişilen ulusal savaşın propagandası
bu gazete aracılığıyla yapılacaktı. Kimi gazete çıkarmaya hevesli kişilerin olmasının yanı sıra, böyle
bir gazetenin çıkarılmasını doğrudan Atatürk istemişti. Bunun için valiliğe başvurulmuş ve yirmi iki
yaşındaki Selahattin Bey, gazetenin yayın imtiyazını almıştı. Gazete 30x50 santim boyutundaydı. Ta
meşrutiyet döneminden kalan bu matbaa makinesi kolla çevriliyor, yeterli puntoda harfleri bulunmuy-
ordu. Gazete matbaasının bulunduğu binanın bir köşesine de Sivas Müdafa-i Hukuk cemiyeti merkezi
haline getirilmişti. Bu nedenle Mustafa Kemal Paşa sık sık buraya geliyordu. Milli Mücadele’nin
temel ilkeleri Atatürk’ün direktifleriyle bu gazetede yayınlanmaya başlamıştı. Gazete değişik yollarla
Anadolu’nun dört yanına ulaştırılıyordu. Gazetenin bir nüshasını ele geçiren İngilizler Bab-ı Ali’ye
gelerek, protesto da vermişlerdi. Gazetedeki haberler ve yazılar Atatürk’ün arkadaştan tarafından
hazırlanıyor, Atatürk’e gösterildikten sonra yayınlanıyordu. Gazetenin ilk sayısında Atatürk’ün Sivas
Kongresi’ni açış söylevi yer aldı.

28 İzzet Öztoprak, Kurtuluş Savaşında Türk Basını, Türkiye İş Bankası yay., Ankara, 1981.
29 İrade-i Milliye gazetesinin tıpkıbasımı daha sonra Sivas Belediyesi tarafından tek ciltlik bir yapıt olarak gerçekleştirilm-
iştir: İrade-i Milliye: (Tıpkıbasım ve Yeniharflerle), Buruciye yay., Sivas, 2007.

92