Page 78 - Tarih Çevresi Dergisi - Mart Nisan Sayısı 2021

tarih çevresi

Osmanlılar Rumeli’de fethettikleri yerleri sadece boş sahaları iskâna açmak için Anadolu’dan
işgal etmekle ve oralara askeri kuvvetler sevk Rumeli’ye Türk unsurunun geçirilmesi ve
etmekle kalmadılar. Bu bölgeleri tam manasıyla yerleştirilmesi idi. Önce Balıkesir’de yaşayan
kendilerine bend edebilmek için teşkilatıyla da Türk aşiretlerinden bir grup 1357 tarihinde
meşgul oldular. Anadolu’dan buralara bir kısım Rumeli’ye geçirildi. Bu grup önce Gelibolu
nüfus nakliyle, harap yerleri imara, boş sahaları bölgesine, sonra da Hayrabolu’ya yerleştirildi. 55
iskâna ve muhtelif şekillerde (Köprülerin, Osmanlıların yalnız askeri ve aristokrat
derbendlerin muhafazası maksadıyla) yeni yeni asıllıları, “askeri” sınıfa almaları gazi kökenli
köyler kurmağa çalıştılar ve muvaffak oldular. olmalarıyla bağlantılıdır. Osmanlılar, yeni
Anadolu Türklerinin Rumeli’ye geçirilmesi, fetihlerinin güvenliğini temin için, bir sömürge
Osmanoğulları’nın Doğu Trakya’yı zapt etme kurma ve sürgün politikası izlemişlerdir. Sorun
teşebbüslerinden önce başlamış ve senelerce yaratan veya yaratabilecek kavgacı göçebeler
sistemli bir şekilde devam etmiştir. 53 veya bir köyün, hatta bir kasabanın isyankâr
Şuurlu bir yerleşme şeklini seçen ahalisi, bu kural doğrultusunda, İmparatorluğun
Osmanlılar, yeni elde edilmiş olan stratejik uzak bölgelerine gönderilmiştir. Aynı zamanda
yerleşim birimlerine Anadolu’dan göçmenler Osmanlı Devleti, fethedilmiş topraklara Türk
getirterek yerleştirdiği gibi elde ettiği toprakları ahalinin yerleştirilmesine de büyük önem
da Mir’i (devlete ait) mülk ve vakıf suretiyle vermiştir. 56
muhtelif kısımlara ayırarak şehir ve kasabalarda Denilebilir ki; Osmanlılar feth ettikleri
derhal ilmi ve içtimai müesseseler inşa etmiştir. bölgelere muhafazakâr bir siyasetle
Osmanlıların Rumeli’ye geçişlerinden yerleşmişlerdir. Dini müesseseler, sınıfların
itibaren yerleşmeleri birkaç şekilde olmuştur. statüleri, idari taksimat, vergiler, yeril adetler ve
Bunlardan birisi ilk fütuhat esnasında nihayet askeri zümreler esas itibariyle muhafaza
Anadolu’daki yakın yerlerden (Balıkesir, Manisa olunmuşlardır. En büyük ve şümullü yeniliği
ve havalisi gibi) Rumeli’de yeni zapt edilen tımar sistemi teşkil ediyordu. Daha doğru bir
yerlere göçmenler nakledilmesi ve buralardaki ifadeyle, Osmanlı idari ve askeri yerleşmesi
yerli Rum halkından askeri sınıfa mensup buna dayanıyordu. 57
olanlarla nakilleri icap edenlerden bazılarının Fetihten sonra hicret ettirilen ilk
Anadolu’ya gönderilmesidir. Osmanlı beyliği bu muhacir kafilesinin Süleyman Paşa zamanında,
türdeki isabetli hareketleriyle geliştirdiği fütuhatı Karesi vilayetinden getirildikleri (1356-57)
için geride bırakacağı yerlere Tür göçmenleri görülür. Sultan Murat I. devrinde ise, Lala Şahin
iskân etmek suretiyle gerisini emniyet altına paşanın Kavala, Drama, Serez ve Karaferye
alarak Rumeli’de yerleşmeğe kararlı olduğunu havalisini almasını müteakip, Saruhan’daki
göstermiş oluyordu. 54 göçer Yörüklerin Serez tarafına getirildiklerini
Osmanlılar Rumeli’ye geçtikten sonra görüyoruz (1374-75). Bu muhaceretler, Yıldırım
sadece askeri tedbirlerle buralarda Beyazıt, Çelebi Mehmed, Fatih Sultan Mehmet
tutunamayacaklarını biliyordu. Bu bakımdan döneminde de devam etmiştir.
Rumeli’ye geçişten hemen sonra bazı köklü Arşiv kayıtları bize Rumeli’ye
tedbirler aldılar. Bu tedbirlerden en önemlisi, nakledilen nüfusun, sadece Anadolu beyliklerine
yabancı unsurların bulunduğu yerlerde, o mensup Türkler arasından olmayıp, Tatarların da
bölgenin siyasi ve askeri emniyetini sağlamak ve kitle halinde buraya hicret ettirilmiş ve

76