Page 77 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Bu namazdyr enbi alaryn oly,
Magrypet bossanynda açan güli.

Bu namaz bilgil heman asly-iman,
Kim okysa könlünde galmaz güman24.
............
akdy dinin kim namaz terk eyledi,
a dilinde lafzy-küfri sö ledi25.

Burada şunu da belirtmek gerekir ki, Azadi’nin yaşadığı bölge, şii kültür coğrafyasına çok yakın olmasına
rağmen, onun şiirlerinde şii unsurlara rastlanılmaz. Ki bu durum, diğer Türkmen şairler ve mütefekkirler için
de geçerlidir. Azadi’nin hayat felsefesini, dünya görüşünü onun en büyük eseri olan oğlu Mahtumkulu
Firaki’nin, babasını anlattığı “Atamın” adlı şu şiirde buluruz:

“Agyr döwletlere könül go madı,
Bu jahanyn eşretini sö medi,
Eski şaldan artyk puseş ge medi,
Ahret ö i boldy kasdy atamyn.

Älem içre adam galmaz, at gezer,
Bu syrlardan jahan halky at gezer,
Ja y cennet içre, gökde şat gezer,
erde hoşwakt atar posty atamyn”26.

Görüldüğü gibi yüksek bir dini bilgi ve şuurla şiirler kaleme alan Azadi’den oğlu Mahtumkulu’nun
etkilenmemesi kaçınılmazdır. Ancak tekrar etmekte fayda vardır ki, Mahtumkulu şiirlerinde babası kadar dini
argümanlara müracaat etmez.

Mahtumkulu inanan bir insan olarak gerek sıkıntı anlarında, gerekse çaresiz bulunduğu her durumda
yaratıcının kudret ve keremine müracaat etmektedir. Esasen böyle durumlarda Allah’a yöneliş, müminin
imanının gereği olduğu gibi aynı zamanda insanın acizliğinin de bir göstergesidir. İnsan, hayatın sıradanlığında
karşılaştığı olumsuzlukları çoğu zaman yalnız başına çözemez. Böyle durumlarda kendisine ümit verecek ve
24 Azady, age, s. 249
25 Azady, age, s. 251
26 Magtymguly I, s. 41-42

Güçlü devletlere gönül vermedi,
Bu cihanın işretin sevmedi,
Eski şaldan gayrı bir şey giymedi,
Ahiret eviydi kastı atamın.
Alem içre kimse kalmaz, ad gezer,
Bu sırlardan cihan halkı yad gezer,
Evi cennet içre, gökte şâd gezer,
Yerde hoşnut yatar cismi, atamın.(541)

76