Page 81 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Karun bu dün äni aldy mal bilen,
İblis asy boldy, gelmez ol bilen,
Semangan şährinde batyr Zal bilen,
Döw bilen jen salan Rüstemi gördüm33.

Hiç şüphesiz din ontolojik bir olgudur, insanın var oluşu ile ilgilidir. Yani insan inanan bir varlıktır ve
bu, yaratılışı gereği böyledir. İnanan olarak insan, inancını formüle edilmiş bir din içerisinde gerçekleştirir.
Dinin gerek ibadet gerekse ahlaki boyutu, normatif bir tarzda insanı şekillendirmeyi amaç edinir. Mahtumkulu
her ne kadar namaz, oruç, zekât gibi konularda babası Azadi gibi teknik bilgiler vermese de, bu gibi ibadetlerin
insan ve toplum hayatındaki önemi üzerinde ısrarla durmaktadır. O, çocukların küçük yaşlarda ibadete
başlatılmasını bilhassa isteyerek “kiçilikden ybadata bo un go ” demektedir. Ayrıca ibadetin riyadan uzak
olması konusunda “minnetli okalan namaz ol almaz” diyerek dikkat çekmektedir. Ona göre ibadetler, her
mümine farz olmasının yanında, psiko-sosyal açıdan da önemli bir etki kaynağıdır. Kişinin hayatının düzene
girmesi, insanların birbirleriyle olan ilişkilerinin dine uygun ve toplumsal huzuru gerçekleştirecek şekilde
cereyan etmesinde oldukça etkilidir.

Adam ogly, senin üregin dardyr,
A lanyp, dolanyp, kylgyl namazy.
Bu dün ä sa lanan bir gury hardyr,
A lanyp, dolanyp, kylgyl namazy34.

Roza hemdemindir, namazyn – çyrag,
Zekat hasabyndyr, imanyn – arag,
Bu gün bir at bersen, magşar gün Byrag,
Çekerler gyzyldan zini biläni35.

Mahtumkulu’da dikkat çeken bir husus da sahte din adamlarının, din ve topluma verdikleri zararlardır.
Esasen din üzerinden gerçekleştirilen olumsuzluklar her dönemde olagelmiştir ve bu durum tarihi bir vakıadır.

33 Magtymguly II, s. 190
Karun bu dünyayı aldı mal ile,
İblis asi oldu, gelmez yol ile,
Semengan şehrinde cesur Zal ile,
Dev ile cenk eden Rüstem’i gördüm.(423)

34 Magtymguly II, s. 195
Ademoğlu, senin yüreğin dardır,
Gezinip dolanıp kıl sen namazı,
Bu dünyaya gelen bir kuru hardır,
Gezinip dolanıp kıl sen namazı.361)

35 Magtymguly II, s. 140
Oruç hemdemindir, namaz çerağı,
Zekât hesabındır, imanın silah,
Bu gün bir at versen mahşerde Burak,
Çekerler saf altından zini ile.(314)

80