Page 35 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

nın teşkilatlanma çağrısına cevap olarak 16 Ekim’de Sivas’a bir telgraf göndermiş ve Kuvâ-yı Milliye
esaslarına göre hareket ederek Temsil Heyeti tarafında yer alacaklarını bildirmiştir. Zira Temsil Heyeti
için bu çağrıların karşılık bulması oldukça önemlidir. Seçimlerin kazanılabilmesi için ülke genelinde
öncelikle sancak merkezlerinde kurulan ve yerel birliklerden oluşan Müdafaa-i Hukuk Merkezleri-
nin sıkı bir şekilde teşkilatlanması gerekmektedir (ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:2, G:58,
B:58ac).

Yukarıda belirttildiği Aydın Vilayeti genelinde telgraf hatlarında yaşanan sorunun giderilmesin-
den sonra Aydın Sancağında seçim hazırlıkları tam anlamıyla başlamıştır. Ancak sancakta seçimler
için hazırlık yapan sadece Temsil Heyeti ve İstanbul Hükümeti değildir. Yörük Ali Efe başta olmak
üzere Demirci Mehmet Efe ve Hasan Hüseyin Efeler de seçim sürecinde (Haytoğlu,2011:56) bölge-
lerinde kurulan Müdafaa-i Hukuk Merkezlerinin temsilcileri olarak seçim hazırlıklarına başlamıştır.
Bunlar arasında en güçlü olan Demirci Mehmet Efe Sivas’a Mustafa Kemal Paşa’ya çektiği telgraflarla
hem işgaller karşısında Aydın bölgesindeki savunma faaliyetleri hakkında (ATASE Arşivi, Atatürk
Koleksiyonu, K:24, G:96, B:96aea) hem de Türklerin Yunanlılardan geri aldıkları bölgelerde Rum-
ları katledeceği şeklinde asılsız haberler yaymaya çalışan Rumlar hakkında bilgi vermiştir (ATASE
Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:24, G:96, B:96ai). Seçim arifesinde yaşanan bu kargaşa Temsil Heye-
ti adına olumsuz sonuçlar doğurabilirdi. Bu yüzden çıkan olaylar, halkın huzuru bozulmadan biran
önce bastırılmalı ve halkın tek gündem maddesi seçimler olmalıydı. Görüldüğü üzere Aydın’da genel
durum oldukça karışıktır. Yine de seçimler başlamıştır. Kayıtlara göre Aydın’dan ilk olarak Çiftçiler
Fırkasının adayları belli olmuştur. Çiftçiler Fırkası 23 Ekim 1919 tarihinde Doktor Mustafa Hulusi
Bey gözetiminde toplanmış ve intihap encümeninin aldığı karar sonucu adaylarını belirlemiştir. Buna
göre emekli Miralay Hafız Reşit Bey ve Ziraat Mütehassısı Salih Zeki Bey Çiftçiler Fırkası adına
Aydın’dan aday gösterilmiştir (Yenigün, 24 Teşrinievvel 1335, s.3).

Ekim ayı sonlarında sancaktan Temsil Heyeti’nin adayları da belli olmaya başlamıştır. Aday ola
rak gösterilen isimler, Aydın ve Menteşe Kuvâ-yı Milliye Umum Kumandanı Hacı Süleyman Efen-
di tarafından Mustafa Kemal Paşa’ya bir telgrafla bildirilmiştir. Buna göre sancaktan Sivas’a delege
olarak gönderilen Menteşe Mutasarrıfı Hilmi Bey, Duhûl-ı Ulemadan ve Nazilli eşrafından Hacı Sü-
leyman Efendi, Ulemâ-yı Nâmdan Denizli Müftüsü Ahmet Hulûsi ve Aydın eşrafından Kazım Nuri
Bey aday olarak gösterilmiştir. Bu isimler sancaktan mebus olarak seçilmesi uygun kişilerdir. Hacı
Süleyman Efendi Mustafa Kemal Paşa’ya gönderdiği bu şifrede ayrıca bu isimler hakkında bazı bil-
giler de vermiştir. Sivas’a delege olarak gönderilen isimlerin adaylığı Temsil Heyeti tarafından da
kabul edilince adaylıkları Kabul edilmiştir (ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:24, G:96, B:96ad).
Ancak adaylar konusunda Denizli Müftüsü Ahmet Hulûsi Bey tarafından gönderilen başka bir telgraf
Sivas’ta akılları karıştırmıştır. Denizli Mutasarrıfı Tevfik Bey tarafından Sivas’a ulaştırılan bu telgrafta
Kazım Nuri Bey hakkında olumlu bilgiler verilirken onunla birlikte adı zikredilen Menteşe Mutasarrıfı
Hilmi Bey ve Nazilli eşrafından Hacı Süleyman Efendi’nin ise güvenilmeyecek kişiler olduğundan
bahsedilmiştir (ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:24, G:96, B:96asa). Tevfik Bey’in bu telgrafı-
na Sivas’tan nasıl bir yanıt verildiği bilinmemektedir. Ancak seçim çalışmalarını bu denli sıkı tutan
Temsil Heyeti’nin bu uyarıyı göz ardı etmeyeceği de katidir.

Seçimlerde Ekim ayı geride bırakılmış ve Kasım ayında sancakta yeni isimler aday

35