Page 33 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

“Aydın çevresindeki Milli Mücadele ne şekilde cereyan ettiği hakkında bilgi vermek, içinde bu-
lunduğum sıkıntılı durumun kendilerine kadar yayılması ihtimaline karşı kendimi tanıtmak ve vatanın
kurtarılması yolundaki çalışmalarına bağlılığımı arz etmek üzere, 23 Ekim 1919 tarihinde yazdığım
ayrıntılı yazıyı posta ile gönderdim.”

Mustafa Kemal Paşa Aker’in bu telgrafına 17 Kasım’da gönderdiği cevapla ona duyduğu güveni
dile getirmiştir ve çalışmalarının devamını dilemiştir (Aker,2006:301-302). Haberleşmede ki sorun
halledilmiş ve Aydın, Menteşe Havalisi Kuvâ-yı Milliye Umum Kumandanı Hacı Süleyman Efen-
di 26 Ekim 1919 tarihinde, Mustafa Kemal Paşa’ya çektiği telgrafla Aydın ve Menteşe bölgelerinde
delege seçimlerinin bittiğini ve Menteşe Mutasarrıfı Hilmi Bey, Nazilli eşrafından Hacı Süleyman
Bey, Ulemayı Namdan Denizli müftüsü Ahmet Hulûsi Efendi ile Aydın eşraf ve Handan-ı Kadimden
Kazım Nuri Bey’in delege olarak seçildiğini bildirmiştir. Hacı Süleyman Efendi telgrafın devamında
seçilen delegelerden Milli Mücadele fikrine son derece bağlı ve güvenilir kişiler diye bahsetmiş ve bu
isimlerin kongrede başarılı olunacağını ümit ettiğini eklemiştir (ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu,
K:24, G:96, B:96ad).

Demirci Mehmet Efe’de 26 Ekim 1919’da Sivas’a çektiği telgrafla Menteşe Mutasarrıfı Hilmi Bey,
Nazilli ulemasından Hacı Süleyman Efendi ve Aydın eşrafından Kazım Nuri Bey’in delege olarak Na-
zilli’den Sivas’a doğru hareket ettiğini doğrulamıştır. Telgrafın devamında delegelerin Sivas’a, Kon-
ya, ya da Ulukışla yollarından hangisi ile gitmesinin uygun olduğunun 3. Kolordu Komutanı Refet
Paşa’ya sorulmasını istemiştir. Ayrıca delegelerin Konya yada Ulukışla üzerinden Sivas’a geçeceği-
ni ve eğer imkân varsa delegelerin götürülmesi için bir otomobil tahsis edilmesini de talep etmiştir
(ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:24, G:96, B:96ae; ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, Kol.
K:24, G:96, B:96aea; ATASE Arşivi, Atatürk Koleksiyonu, K:24, G:96, B:96ah ).

Demirci Mehmet Efe ile Hacı Süleyman Efendi’nin telgrafları Sivas’a ulaşmıştır. Ancak her ikisi-
nin de verdiği isimler aynı değildir. Hacı Süleyman Efendi Sivas’a gönderilmek üzere seçilen delegeler
arasında Denizli Müftüsü Ahmet Hulûsi Efendi’nin ismini de vermektedir. Oysa hem Demirci Mehmet
Efe’nin hem de Kayseri Mutasarrıfı Vekili Abidin Bey’in telgraflarında Ahmet Hulûsi Efendi yoktur.
Bununla birlikte 4-11 Eylül 1919 tarihinde yapılan toplantı tutanaklarında Ahmet Hulûsi Efendi’nin
ismi bulunmamaktadır. Dolayısıyla Hacı Süleyman Efendi’nin telgrafında bir bilgi hatası yapılmış ol-
ması kuvvetle muhtemeldir. Sonuç itibarı ile delegelerin isimleri Sivas’a ulaşmış ve Sivas’tan Afyon,
Niğde Konya Mutasarrıflıklarına çekilen telgraflarla Mutasarrıf Hilmi Bey’in, Hacı Süleyman Efen-
di’nin ve Kâzım Nuri Bey’in, Aydın bölgesinden delege olarak Sivas’a doğru teşrif etmekte olduk-
ları haber edilmiştir. Ayrıca delegelerin Ulukışla üzerinden, Ulukışla-Sivas arasında işleyen Amerikan
otomobillerinden de faydalanmaları için gerekenin yapılacağı bildirilmiştir (ATASE Arşivi, Atatürk
Koleksiyonu, K:24, G:96, B:96ak).

Aydın’dan gönderilen bu haberlerden 5 gün sonar, 31 Ekim’de, Kayseri Mutasarrıf Vekili Abidin
Bey de Mustafa Kemal Paşa’ya bir telgraf çekmiş ve delegelerin yola çıktığını haber etmiştir. “Aydın
ve Havâlisi Umûm Kumandanlığı tarafından murahhas olarak i’zâm kılınan Menteşe Mutasarrıfı Hil-
mi Bey ile iki refiki bugün Salı sabâh otomobil ile Sivas’a hareket ettiler” (ATASE Arşivi, Atatürk
Koleksiyonu, K:24, G:96, B:96aj). Aydın’dan yola çıkan delegelerin Kasım ayı ortasında Sivas’a

33