Page 28 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

yordu. 1455 yılında reaya olan Hasan oğlu Halil yaşlandığı için isminin önüne “pi-
rifâni/çok yaşlı” notu düşülerek vergiden muaf tutulmuştu. Mahmut oğlu Hoca’nın ye-
rini üç oğlu Selamet, Samsa ve Yakup ile oğlu Mustafa’dan torunu Yusuf almıştır. Ay-
rıca köydeki kadimlik yurtlarıyla görev yapan on müsellemin sayısı on ikiye çıkmıştır.
Bunlar da öncekilerin çocukları veya torunlarıdır. Otuz yıl arayla yazılan bu iki Defter
arasındaki bu karşılaştırmalar, bazı araştırıcıların Tahrir Defterlerinin gerçeği yansıt-
madığı, birbirinin kopyası olduğu tarzındaki iddialarının aksine, bunların ciddi gözlem-
lere ve tespitlere dayandığını ve son derece doğru veriler ihtiva ettiğini göstermekte-
dir104.

Kürdü/Yeniceli köyü, 1455’te Hafsamana Kalesi Dizdarı Çoban Beyin tımarı
iken 1485’te Milas/Mesudiye Seraskeri Hasan Bey’in tımarına dâhil edilmiştir. Altı
kişi beşe inmiştir. Bir kişi hala hayattadır. Diğer isimlerle bir ilişki kurulamamıştır.
Yurtlarına eşen iki müsellem de kaybolmuştur. Çoban Bey ile birlikte başka bölgede
görevlendirilmiş olabilirler105.

Eceli köyü, daha önce belirtildiği üzere 1455’te birkaç kişinin ortak tımarı idi.
1485’te sadece bunlardan biri olan Halil oğlu Mehmet’e tımar olarak verilmiştir. Reaya
yirmi iki kişiden yirmi bire inmiştir. Musa Kethüda’nın kardeşi İbrahim’in tarlası boş-
tur, zemin-i İbrahim diye kaydedilmiştir. Kadimlik yurtlarına eşen müsellemler beşten
yediye çıkmıştır. Çonkara oğlu Ahmet ve Ahmet Ece oğlu Musa hala hayattadır. Ver-
giden muaf olan Mehmet Fakih, çocuk bırakmaksızın kadimlik yurduyla kaybolmuş-
tur106.

Borta köyünün de tımar sahibi değişmiştir. Öncekilerle ilişkili olan reaya
1485’te, sekizden altıya inmiştir. Hoca oğlu Ali Fakih’in oğlu Aykut büyümüş, imam
olmuştur. Şeyh Ahmet Zaviyesinde, oğlu Şeyh Halil’in yerine torunu Murat zaviyedar
olarak görevlendirilmiştir. Tek müsellem Bahşayiş oğlu Hamza’nın yerine onun altı
oğlu kadimlik yurtlarına eşer müsellem olmuşlardır. Bunlara üç kişi daha eklenmiştir.
Muhtemelen bunlar öbürlerinin kızlardan akrabaları olmalıdır107.

Önceki dönemde olduğu gibi bu dönemde de incelediğimiz bu bölgede köylü,
buğday ve arpa ekip biçiyor, ceviz ve meyve yetiştiriyordu. Arıcılık ve koyunculuk
nispeten artmıştı. Elimizde bulunan bu ikinci Mufassal Defterden sonra da Osmanlı
Devleti’nin her yerinde olduğu gibi bu bölgede de yeni tahrirler yapılmıştır. Türk Tarih
Kurumunda yayımladığımız 1520 tarihli Defter, mufassal değil, icmâldir108. Bu Defter,
köylülerin ödedikleri vergilerin Has, Zeamet ve Tımar olarak dağılımlarını özet olarak
tespit etmek üzere hazırlanmıştır. Köylerin adından sonra köydeki nüfus, hane/evli-aile

104 Yediyıldız-Üstün 2002: 58.
105 Yediyıldız-Üstün 2002: 62.
106 Yediyıldız-Üstün 2002: 65.
107 Yediyıldız-Üstün 2002: 69.
108 Bu sayım Kanuni’nin tahta çıktığı yıl, Piri Mehmed Paşa’nın sadrazamlığı sırasında yapılmıştır
(BOA, TD 37).

25

27