Page 23 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

adıyla bir belde teşekkül ettiriliyor ve burada bir belediye teşkilâtı kuruluyor. Nüfus
yıldan yıla artıyor. Nihayet Kabataş Beldesi -Hoşkadem köyünün de dâhil edilmesi su-
retiyle- ilçe statüsüne yükseltiliyor. Beylerli bu ilçenin köyü olarak müstakil varlığını
koruyor, Sarıyar ise Kabataş’ın kendisinden ayrıldığı Aybastı ilçesinde kalıyor (Tablo
9). Çevredeki Alankent Beldesi ile Kuzköy köyü de Kabataş’a bağlanıyor. Böylece
Kabataş, Ordu ilinin birkaç mahalle, bir belde ve iki köye sahip olan en küçük ilçele-
rinden biri haline geliyor. Söz konusu köylerden yeni bir kasabanın oluşum sürecini
Tablo 9’da takip edebiliyoruz.

Bu tablo bize ayrıca yukarıda ele aldığımız köylerin ve yeni oluşan Kabataş
ilçesinin nüfusları hakkındaki gelişmeleri de gösteriyor. Bu nüfus tablosunu oluştur-
mak için, 1455-1642 yılları arasındaki Tahrir Defterlerinde hane olarak belirtilen ra-
kamlar, tahmini hane halkı sayısı olarak kabul ettiğimiz dört ile çarpılmış ve elde edilen
sayılara mücerretler de ilave edilmiştir. Böylece toplam nüfus hesap edilmiştir. 1834
nüfus sayımında ise erkeklerin tümü yazılmıştır. Bu tarihteki toplam nüfus hakkında
bir tahminde bulunmak için Defterdeki erkek nüfus sayısı iki ile çarpılmış böylece ka-
dınlar da ilave edilmiştir. Böylece Osmanlı dönemindeki nüfusu Cumhuriyet döne-
minde yapılan kadın erkek tam nüfus sayımlarıyla karşılaştırma imkânı ortaya çıkmış-
tır. Bu duruma göre bölgede 1455 yılından 1598 yılına kadar genelde nüfus artışı göz-
leniyor. 1485’te nüfusun bir miktar düşmesini 1461’de Trabzon’un fethiyle izah etmek
mümkündür. Doğuya doğru bir nüfus kayması yaşanmış olabilir. 1613 ve 1642 yılla-
rında yapılan sayımlar, 1598’den sonra nüfusta ciddi bir düşüş yaşandığını gösteriyor.
Bu dönemde ortaya çıkan Celali isyanları Anadolu’nun toplumsal yapısını etkilemiştir.
Bu sebeple 1642 Avarız Defteri hazırlanırken bölgenin idari yapılanması gözden geçi-
rilerek yeniden düzenlenmiştir; nüfus hareketleri yüzünden sosyal yapıda meydana ge-
len değişmeler, bazı köy adlarının da değişmesine yol açmıştır.

Nihayet Ordu İli 2013 yılında Büyük şehir statüsüne kavuşturulmuştur. Bütün
köyler mahalle yapılmıştır. Kabataş ilçesinin toplam on sekiz mahallesinden sekizinin
adı, Bayramlı Beyliği döneminde, fetih yıllarında kurulmuş kadim köylerin adlarıdır.
Bu adlar günümüze kadar ulaşmıştır. Bu yerleşkelerden önemli bir kısmının kökeni,
yine Bayramlı Beyliği zamanında kurulan kadim köyler olmakla birlikte, bunların ad-
ları gereksiz yere değiştirilmiştir. Geriye kalan çok azı ise yeni kurulmuş mahallelerden
ibarettir. Zaten 2013’te bütün köyler toptan mahalleye dönüştürülmüştür. Bu mahalle-
lerin adları ve 2021 yılındaki nüfusları Tablo 11’de gösterilmiştir.

Hoşkadem ve çevresindeki köylerin sosyal yapısı hakkında bir fikir edinmek
için Tablo 10 düzenlenmiştir. Tabloda görüldüğü gibi 1455-1613 yılları arasında söz
konusu köylerde üç sosyal zümre yaşamaktaydı: Reaya, müsellem ve muafiye. Reaya,
çıplak mülkiyeti devlete ait olan toprakların birer çiftlik miktarı bölümünün tasarruf

22

20