Page 18 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

1642’de Kargu köyünün batı yakası ile birleşerek Hoşkadem köyünü oluşturduklarını
görüyoruz. 1642-1834 yılları arasındaki bir tarihte de Depeköy, Hoşkadem ile bütün-
leşiyor. Kargu’nun doğu yakası ile Büyük Aya-Nikid köyünün birleşmesiyle de
1642’de Beylerli köyü kuruluyor. Kargu, Beylerli’nin Mahallesi olarak günümüzde
varlığını koruyor. Kıran sözcüğü, tepenin zirvesinde Beylerli-Hoşkadem sınırını teşkil
eden yolun ve yol üzerindeki bir düzlüğün adı olarak yaşıyor. Taşoğlu denilen köyün
yeri, bugün Hoşkadem-Beyleri arasındaki zirvede yer alan Taşlık mevkii olabilir mi?
Ya da Beylerli Alacalar arasındaki Taşkafa mıntıkasıyla alakası var mıdır? Bu soruların
cevabının araştırılması gerekiyor. Depeköy’e gelince, o 1455’ten günümüze kadar is-
mini ve coğrafi mevkiini korumuş, ancak 1834’te Nüfus Yazımı sırasında yapılan dü-
zenlemede Hoşkadem’in mahallesi olmuştur68. Hoşkadem 1455’te Kargu’nun ismi ya-
zıya geçirilmemiş olan bir mahallesiydi. Adı söz konusu tarihte köyün tımar sahibi olan
Ali’nin babası Hoşkadem Fakı’dan geliyordu. Hoşkadem köyü 1642’de kurulmuştur
ama muhtemelen önceki dönemlerde de bu köyün nüvesini oluşturan mıntıkada oturan
ailelerin oturduğu mahalleye Hoşkadem deniliyordu. O zaman Kargu’nun mahalle-
siydi. Kendisine bağlanan diğer yerlerle birlikte köy statüsüne kavuştuktan sonra o,
geniş Hoşkadem köyünün içinde, mahalle olarak da varlığını günümüze kadar korudu.
Mesela Hoşkadem’in diğer mahallesi olan Tepeköy’de -ki yukarıda belirtildiği gibi bu-
rası eskiden müstakil köydü-, “Hoşkadem’e gidiyorum” dendiği zaman aynı adı taşıyan
köyün içindeki Hoşkadem mahallesi kastedilmektedir. Hoşkadem’in oluşumuna katı-
lan kadim köylerden birisi de Küçük Aya-Nikid köyüdür. Altı ila on hanelik bir nüfu-
suyla 1642 yılına kadar varlığını sürdüren bu köyün yerini daha önce tespit edememiş-
tim. Bununla birlikte bu araştırmamda, bu köyün yerinin belirlenmesine destek olacak
birtakım verilerle karşılaşmış bulunuyoruz. Bugün Hoşkadem köyünün Eceli Çayına
yakın kesiminde, Tepeköy mahallesinin hemen altında, Kadîl Mahallesi mevcuttur. Bu
kesim tarım açısından köyün en verimli bölgelerinden biridir. Tahrir Defterlerinde bu-
rada meskûn bir mahal yok gibiyse de buranın boş olması pek akla yatkın gözükmüyor.
Çayın karşı yakasında bu bölgenin paralelinde Eceli’nin Çonkara Mahallesi vardır. Öy-
leyse orayla eşdeğer nitelikteki Kadîl mıntıkasının da daha fetih yıllarında mutlaka
iskân edilmiş olması gerekiyor. Bu durumda bazı varsayımlarda bulunulabilir. Mesela
Tahrir Defterlerinde adı geçen ve Defterlerin bağlamına göre bu civarda bulunduğun-
dan emin olduğumuz fakat yerini tespit edemediğimiz Küçük Aya-Nikid Köyünün,
Kadîl mıntıkasında kurulmuş olduğunu varsayabiliriz. Bunu ispatlayacak delillerimiz
de vardır. 1455 yılında Küçük Aya-Nikid köyünde, ellerindeki yer kadimlik yurtları
olan ve vergi vermeyen dört kişi yaşıyordu. Bunlardan biri Kadı Naibi Mevlâna Hasan
fakihti. Diğer ikisi onun oğulları Mehmet fakih ve Pir Mehmet, dördüncüsü ise kardeşi
Eynebey idi (Bkz. Tablo 5). Bu veriler ve tarihi bağlam, Hoşkadem’in Kadîl Mahalle-
sinin adının 1455’teki kadı sülalesinden geldiğine işaret ediyor. Ayrıca Hoşkadem ile

68 Depeköy’de 1642’de iki hane yaşıyordu (Öz-Acun 2008: 227’a).

15

17