Page 19 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

ilgili belgelerde -yerini henüz tespit edemediğimiz- bir Kadıyeri adlı tarlanın bulundu-
ğunu ve buranın Hacıpınarı69 ile sınırdaş olduğunu da biliyoruz70. Diğer yandan, Ka-
dıosmanoğlu Mustafa adlı bir şahıs, 1901 yılından itibaren Hoşkadem’de Kabzımal-
lık71 yapmış, 1912-1922 yılları arasında da köyün muhtarlık görevini üstlenmiştir72. Bu
ailenin 1455’teki kadı ile ilişkisinin olma ihtimali kuvvetle muhtemeldir. Yukarıdaki
delillerden hareketle, Küçük Aya-Nikid köyünün, 1455-1642 yılları arasında, bugünkü
Hoşkadem’in Kadîl mahallesinin yerinde müstakil bir köy olarak varlığını sürdürdü-
ğünü ve nihayet 1642 düzenlemesinde Hoşkadem ile bütünleştiğini söyleyebiliriz
(Tablo 7). Zaten Büyük Aya-Nikid köyü de Eceli Çayından zirveye yükselen tepenin
arka yüzünde bulunmaktadır. 1642 yılında Kargu’nun ikinci yarısı ile birleştirilerek
Beylerli köyü oluşturulmuştur. Bu köyün adı, 1455’te köyün bağlı olduğu tımar beyi
Ahmed ve bu köyde kadimlik özel çiftliğe sahip olan kardeşi Mehmed’in babası Beğler
adlı kişiden gelmektedir (Tablo 6). Zaten bu durum bize Büyük Aya-Nikid köyünün
bugünkü Beylerli olduğunu açıkça gösteriyor. 1642 düzenlemesinde Büyük Aya-Nikid
adı kaybolmuş onun bulunduğu mahalde Kargu’nun ikinci yarısıyla bütünleştirilerek
Beylerli köyü kurulmuştur (Tablo 7). Kısacası Eceli Çayı ile Beylerli Deresi arasında
yükselen tepenin Kargu’nun doğu yakasında kalan kısmı ile Büyük Aya-Nikid birleş-
tirilerek Beylerli köyü kurulmuş; Kargu’nun batı yakasında kalan kısmı ile de zirvedeki
Kıran, Taşoğlu, Depeköy ve Küçük Aya-Nikid köyleri birleştirilerek Hoşkadem köyü
ortaya çıkmıştır.

Bölgeyi tanımadan sadece belgeler üzerinden yapılan Osmanlı araştırmalarında
genellikle Celali isyanları sırasında bazı köylerin kaybolduğu belirtilmektedir. Yaptı-
ğımız bu mahalli araştırma, aslında hiçbir köyün kaybolmadığını, nüfusu çok az olan
köylerin yeni adlarla yeniden yapılandırıldığı, bazılarının diğerleriyle birleştirildiği,
bunların adlarının mahalle adı olarak günümüze kadar yaşadığı görülmektedir.

*

Eski Türkçede ateş kulesi anlamına gelen Kargu’nun, Türk tarihinde çok önemli
bir haberleşme kurumunun asıl unsurlarından birini oluşturduğunu biliyoruz. Burada
incelediğimiz Kargu köyünün -ki adını orada bulunan Kargu/Ateş Kulesinden almak-
tadır-, Bayramlı Beyliği zamanında bağlı bulunduğu Fidaverende Bölüğü’nün -bu-
günkü konumuyla Aybastı ve Kabataş bölgesinin- çok önemli bir merkezi olduğu
aşikârdır. Ordu Kazası Sosyal Tarihi73 adlı kitabımı yazarken, Fidaverende Bölüğünün,
diğer bir ifadeyle bugünkü Aybastı ve Kabataş bölgesinin merkezinin neresi olduğunu

69 Yediyıldız ailesinin Hacıyeri adlı tarlasının başındaki pınar olabilir mi? Kadil’e çok yakın bir yer-
dedir, dolayısıyla Kadıyeri de oralarda olabilir. Ayrıca Hüseyin Yediyıldız’ın 19.05.2022 tarihinde an-
lattığına göre Hoşkadem Mahallesinin kuzeyinde bir de Kadıbostanı adlı tarla bulunmaktadır.

70 MAY-K8-172.
71 Aşar ve benzeri vergileri toplama işi, tahsildarlık. Bu işi yapan kişiye kabzımal denilmekteydi.
72 YA-MAY-K2-041; K3-019; K6-056A; K6-054B; K8-048; K4-008.
73 Yediyıldız 1985.

16

18