Page 49 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

atanan Ali Bey’e tevcih olundu. Arta kalanı müstakil mukata’a kılınıp ileri gelen beylere ve askerlere verildi.76

Piri Paşa daha sonra Şam Beylerbeyiliği’ne atandı. Lakin Adana’ya gönderilen mirlivâ, Varsak Türkmenlerinin
eşkıyalıklarını önlemekten aciz kalınca Piri Paşa 1.600.000 akça has ile yeniden Adana Sancakbeyliği’ne tayin edildi. Bu
sırada büyük vezirlerin hasları 1.200.000 akça idi. Bu da Piri Paşa’ya Kanunî’nin verdiği önemi göstermektedir.77 Piri
Paşa 1543-44 ve 1550-51 yıllarında iki defa da Halep Beylerbeyiliği görevinde bulunmuştu.78

Piri Paşa 1517 yılından 1568 yılına kadar kısa bir süre dışında Adana Sancakbeyliği, Halep ve Karaman Beyler-
beyiliği görevlerinde bulundu. Bu süre içerisinde babası Halil Bey tarafından kurulmuş olan Ramazanoğulları Vakfı’nın
mütevellilik görevini de üzerine aldı. 1539-1540 yıllarında düzenlemiş olduğu vakfiyye ile babasından 1522 Halep akçası
gelirle devir almış olduğu vakfı, yılda 383.985 Osmanlı akçası geliri olan büyük bir vakıf haline getirdi.79 Bununla da ye-
tinmeyen Piri Paşa 1555 yılına kadar esas vakfiyyesine yaptığı 7 ek vakfiyye ile vakfa yeni gelirler ekledi.

Piri Paşa gayet akıllı, keremkâr, iyi huylu ve dindar bir kimse idi. Farsça konuşur ve hüsn-i hat
yazardı.80 Kanunî’nin ölümü üzerine yazdığı şiir tarih kitaplarına geçmiştir. 975/1567’de öldüğü zaman yaşı 90’ın üzerinde
idi.81 Kendisi hayatta iken ölmüş olan (1552) oğlu Mustafa için günümüze kadar ulaşmış olan ünlü Ramazanoğlu Konağı
(Harem Dairesi) civarında yaptırmış olduğu evler vakfa dahil edilmişti. Piri Bey öldüğünde küçük oğlu Derviş Bey Tar-
sus’ta vali olarak bulunuyordu.82 Derviş Bey, babasının sâhip olduğu haslarla Adana’ya vali oldu.83

Derviş Bey’in tam adı Derviş Mehmed idi. Birçok kitapta belirtildiği gibi84 976/1568 yılında değil 975/1567 yı-
lında Adana valisi olmuştu.85 Payas Kalesi’nin tamiri işi Derviş Mehmed Bey’e verilmiş ve bu konuda kendisine birçok
hüküm yazılmıştı.86

Derviş Bey, avcılığa ve afyon kullanmaya müptela idi. Atmacaların hastalıklarını tedavi edebiliyordu. Salih ve
adil olan bu Türkmen Bey’i kötü alışkanlığının da etkisiyle kısa bir süre sonra ölünce yerine o sırada Antep sancakbeyi
bulunan ağabeyi İbrahim Bey tayin edildi.87

İbrahim Bey zamanında ortaya çıkan olaylardan en önemlisi Kıbrıs’ın fethi olmuştur. Bu savaş sırasında Adana
askerleri savaşa katılırken, Üzeyir (Dörtyol/Payas) sancağı askerleri ise sancakbeyleri Ahmed Bey’in komutasında kıyıların
korunması ile görevlendirilmişti.88

Adana “hac” yolu üzerinde olduğu için Adana beylerinden beklenilen görevlerden birisi de hacıların Çukurova’dan
salimen geçirilmeleri idi. Özellikle Misis, Kurdkulağı ve Demirkapı yakınlarında hacıların yolunu kesen eşkıya soygun-

76 Âli, Künhü’l-ahbâr, s. 59. Âlî’nin verdiği bu rakam abartılı görünmektedir. Çünkü 1572 yılında Adana Sancakbeyi
görevinde bulunan Piri Paşa’nın oğlu İbrahim Bey’in has geliri 875. 000 akça idi. Bkz. Yılmaz Kurt, XVI. Yüzyıl Adana Ta-
rihi, Ankara 1992, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, basılmamış doktora tezi, s. 177.
77 Âli, Künhü’l-ahbâr, IV, s. 60.
78 F. Sümer “Ramazanoğulları”, s. 618.
79 ED. 538, v. 5a; Yılmaz Kurt-M. Akif Erdoğru, Çukurova Tarihinin Kaynakları IV, Adana Evkaf Defteri, Ankara 2001, s.
XXXVII.
80 Müneccimbaşı Ahmed [Dede], Sahayifü’l-ahbâr, c. III, Terc. Şair Nedim, Kahire 1285, s.
81 Äli, Künhü’l-ahbâr, s. 60. Mehmed Nüzhet’in ölüm tarihini 972 olarak vermesi (“Ramazan Oğulları”, s. 769-773) mat-
baa hatası olmalıdır. Nitekim 1568 yılında Piri Paşa’nın kızı Neslihan Hanım mektup göndererek Ramazanoğulları vakfı-
nın mütevellisini şikâyet etmişti (Mühimme 7, s, 599). 1568 yılı Piri Paşa’nın ölüm yılı olarak gösterilmesine rağmen
gerek bu mektubdan gerek Derviş Bey için gönderilen hükümlerden Piri Paşa’nın 1567 yılında ölmüş bulunduğu ve Nes-
lihan Hanım’ın da muhtemelen ağabeyi Derviş Bey’i şikâyet ettiği anlaşılıyor.
82 Halil Edhem, Düvel-i İslâmiyye Tarihi, s. 316.
83 Ali, Künhü’-ahbâr, c. IV, s. 60.
84 Alî, Künhü’l-ahbâr, c. IV, s. 60; Enver Kartekin, Ramazanoğulları Beyliği Tarihi, s. 75.
85 Mühimme 7, s. 146.
86 Mühimme 7, s. 146, 477.
87 Äli, Künhü’l-ahbâr, c. IV, s. 60; Mehmed Nüzhet, “Ramazan Oğulları”, s. 771.
88 Mühimme 21, s. 143.

47