Page 45 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

olan Dulkadirlilerden Nâsıriddin Mehmed Bey, Karamanoğlu kuvvetlerini yenerek Mehmed Bey’i esir etti ve Kahire’ye
yolladı. Mehmed Bey 1421 yılında Şeyh’in ölümüne kadar burada esir kaldı. İbrahim Bey ise kaçmayı başarmıştı.

1419 yılında Ramazanoğullarından Sadaka isimli bir bey Sis (Kozan) yakınlarında öldürülmüştü. Bu beyin kimliği
ve niçin öldürüldüğü konusunda Makrizî hiçbir bilgi vermiyor.34

Şeyh ve halefleri döneminde Memlûk Devleti’nin Çukurova’da güçlü bir şekilde yerleşmiş olması Ramazano-
ğulları ve Dulkadiroğulları gibi Memlûklere tâbi olarak yaşayan Türkmen beyliklerinin bölgedeki nüfuzunu iyice azaltmıştı.
Cenabî’ye göre 1419 yılında Hamza Bey’in yerine kardeşi Mehmed Bey, sonra onun da yerine Ali Bey geçmiştir. Münec-
cimbaşı’nın ifadesine göre Hamza Bey hasımları ile yaptığı vuruşmalardan birisinde öldü ve yerine Ramazanoğlu Davud
Bey geçti. Bu döneme ait Arapça kaynaklarda çok az bilgi bulunması, Ramazanoğulları beylerinin bölgedeki nüfuzlarının
iyice azalmış olduğunu gösteriyor. Mısırlılar bu beyleri sık sık azl ederek bölgede bu beylerin gücünü en aza indirmeyi
başarmışlardı.

1427 yılında Sultan Bars Bay, Emir Şadi Bey’i Konya’ya göndererek İbrahim Bey’den Ramazanoğlu İbrahim
Bey’in kendisine teslimini istedi. Karamanoğlu İbrahim Bey Türkmen töresini çiğneyerek Ramazanoğlu İbrahim Bey ve
ailesini Memlûk elçilerine teslim edip Kahire’ye gönderdi.35 Bu sırada Ramazanoğlu Mehmed Bey de Kahire’ye gelmiş
ve kardeşi İbrahim Bey’den davacı oldu ve sonunda İbrahim Bey Kahire’de idam edildi (15 Aralık 1427). Mehmed Bey
Ramazanoğlu emîrliğine tayin edilerek gönderildi.

İbrahim Bey’in öldürülmesinden 5 yıl sonra Çukurova’dan geçen Fransız Seyyahı Bertrandon de la Broquiére
her yerde İbrahim Bey’in hatırasının yaşatıldığını görmüştü.36 İbrahim Bey Türkmenler tarafından kendilerini Memlûk
tahakkümünden kurtaracak bir kahraman olarak görülmekteydi. Ancak İbrahim Bey Karamanoğulları’na güvendi ve o za-
manlar dünya devletlerinden birisi konumundaki Memlûklere karşı koyamayacağını anlayamadı. İbrahim Bey’den sonraki
beyler Memlûkler’in sıradan bir valisinden bile dirayetsiz, silik şahsiyetler olarak tarihe geçti. 1429-1430 yılında Sultan
Barsbay’ı ziyarete gelen Türkmen beyleri arasında Ramazanoğlu Mehmed Bey, Özeroğlu Davud Bey ve bazı Türkmen
beyleri yanında birçok Varsak beyleri de bulunuyordu.

1435 yılında Halep valisine gelen bir belgede Ramazanoğlu beyi olarak Mehmed bin Gündoğdu’nun adı geç-
mektedir.37 1439-1440 yılında Ramazanoğlu Emir Eylük, Sultan Çakmak’ın huzuruna gelerek Varsak beylerinden Kara
oğlu Musa hakkında şikâyetçi oldu. Eylük’ün isteklerini kabul eden Sultan Çakmak bu işle Halep valisini görevlendirdi.
Eylük, Halep valisinin verdiği 100 kadar atlıyı ve Özeroğulları Türkmenlerini de alarak Karaoğlu Musa üzerine yürüdü
ise de Musa, Eylük’ü ve adamlarını pusuya düşürerek öldürdü. Halep askerlerinden ağır yaralı olarak sadece 6 kişi geri
dönebildi. Musa’nın kendisi de ölenler arasındaydı (30 Mart 1440).

1456-1457 yılında Ramazanoğlu beyliğinin başında Dündar Bey bulunmaktaydı.38 Tarihçi Gelibolulu Mustafa
Âli’ye göre Dündar Bey 1461-1462 yılları arasında beylik yapmıştır. Dündar Bey Karamanoğlu İbrahim Bey’in elinden
Tarsus’u geri almak için yapılan savaşta Memlûk ordusunda hizmet etmişti. Tarsus geri alındıktan sonra Dündar Bey’in
Ramazanoğulları’nın yönetimine getirilmiş olması mümkündür.39 Âli’ye göre Dündar Bey’den sonra Hasan Bey emîrlik
yapmıştır. 1467-1468 yılında Dulkadirli Şahsüvar Bey ile yapılan savaşta Şam valisine yardım eden el-Bedri Hasan bin
Ramazan el-Türkmanî isimli beyin Âli’nin sözünü ettiği Hasan Bey olması mümkündür. Âli’nin isminden bahsettiği Gazi
Bey hakkında bir bilgimiz yoktur. 1469-1470 yıllarında beylik görevinde bulunan Ömer Bey hakkında ise Âli’nin eserinde
bilgi yoktur. Bunların döneminde önemli bir olay olmadığı için kaynaklarımız haklarında pek bilgi vermemektedir. 1471

34 F. Sümer, “Çukurova Tarihi.”, s. 49.
35 Ali Sevim-Yaşar Yücel, Türkiye Tarihi, Fetih, Selçuklu ve Beylikler Dönemi, s. 413.
36 Bertrandon de la Broquière, Le Voyage d’Outre-mère de Bertrandon da la Broquière, Yayınlayan: Charles Schefer,
Paris 1892; Semavi Eyice, “Bertrandon de la Broquière ve Seyahatnâmesi (1432-1434)”, İÜEF İslâm Tetkikleri Enstitüsü
Dergisi, c. VI, cüz: 1-2 (1975), s. 85-126.
37 İbn Tagrıbirdi, En-Nücûmü’z-zâhire fî Mülûki Mısr ve’l-Kahire, c. VI/2, Neşr. Willliam Popper, Berkeley 1923, s, 732-
733.
38 XVI. yüzyılda Adana’nın kuzeyinde Sarıçam ile Karaisalı arasında yer alan Dündarlı nâhiyesinin bu Dündar Bey ile bir
ilgisinin olup olmadığını bilemiyoruz.
39 İbn Tağrıbirdi, Havâdisü’d-duhûr fî Medâyini’-eyyâmi ve’ş-şühûr, II, Ed. W. Popper, California 1931, s. 292.

43