Page 43 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Halep valisi Demirtaş’ın Sultan Ferec’e karşı yaptıkları ayaklanmada bunların yanında yer almıştı.17 Ancak 1402 yılında
yapılan ikinci savaşta Memlûk komutanı Tokmak kuvvetlerine yenilen bu iki vali, Ahmed Bey ile birlikte Adana’ya çe-
kildiler. Demirtaş affedilerek Trablus valiliğine gönderildi. Tağrıbirdi ise 1 yıl kadar Ramazanoğullarının yanında kaldı.18

Demirtaş 1404-1405 yılında Tokmak’ın yerine Halep valisi atandığı zaman hapiste bulunan Emir Çekim’i de ya-
nında getirmişti. Demirtaş Halep’te Türkmenlere yenilince bundan faydalanan Çekim, Antakya’da yaşayan Doğancıoğlu
Türkmenlerinin yanına kaçtı. Demirtaş Emir Korkmaz’ı Şihabeddin Ahmed Bey’e göndererek yardım istedi. Bu arada
aralarında büyük bir anlaşmazlık bulunan Dulkadiroğlu Ali Bey ile Ahmed Bey’i de barıştırdı. Bu üç kuvvetin karşısında
tutanamayan Çekim ve Doğancıoğlu kuvvetleri Antakya’ya sığındılar. Sultan Ferec’ten Çekim’in affedildiğine dair emir
gelince Ramazanoğlu Ahmed Bey izin alarak Adana’ya döndü.19 Daha sonra Halep valisi olan ve bütün Suriye’yi ele ge-
çirerek Memlûk sultanı olmak hülyaları kuran Çekim ile Sultan Ferec arasındaki mücadelelerde Türkmenleri hep kendisine
rakip olarak görmüştür. Sonunda kendisi de 1407 yılında Akkoyunlu Türkmenleri tarafından yenilerek öldürülmekten kur-
tulamadı.20

Ramazanoğlu Ahmed Bey 1408-1409 yılında Şam Valisi Şeyh ile Çekim taraftarı Nevruz arasındaki mücadele
sırasında yeniden Antakya önlerinde göründü. Şeyh, Amik ovasında kalarak Ahmed Bey’i askerleri ile birlikte Antakya
üzerine göndermişti. Ahmet Bey şehre girerek Nevruz’u yakalamış, Doğancıoğlu ise ailesi ve mallarını alarak
kaçmıştı.21 Ahmed Bey Adana’ya dönerken yolda bilinmeyen bir sebebten dolayı Nevruz’u serbest bıraktı ve Nevruz Rum-
kale’ye gelerek başına haylice adam topladı. Ertesi ay Ahmed Bey’e Sultan Ferec tarafından çeşitli atlar, altın eğer, kılıç
ve pek çok hediye gönderildi. Sultan Ferec’in valileri ile çekişmesi bitmediğinden Ramazanoğlu Ahmed Bey’in desteğine
her zaman ihtiyacı oluyordu. Ahmed Bey de her seferde gücünü biraz daha yaygınlaştırıyordu. Nitekim Ahmed Bey 1410
yılında Halep’te Sultan Ferec ile görüştükten kısa bir süre sonra kızını Sultan Ferec’e verdi ve aynı yıl Kahire’ye giderek
damadını ziyaret etti.22 Ahmed Bey’in kızı Memlûk sarayında başkadın olmak başarısını gösterdi. Fakat bu akrabalıktan
beklenilen sonuçlar her iki taraf için de gerçekleşmedi. Sultan Ferec 1412 yılında kuşatıldığı Şam’da öldürüldü ve Emîr
Şeyh, “Melik el-Müeyyed” unvanıyla Memlûk sultanı oldu. Memlûk topraklarında esmeye başlayan sükûnet havası onun
halefleri Bars Bay ve Çakmak tarafından da devam ettirildi. Türkmenler de kendi hallerinde yaşamaları gerektiğini anla-
dılar.

Sultan Ferec döneminde Memlûk komutanları arasındaki çekişmeden yararlanan Karamanoğulları Tarsus’u elle-
rine geçirmişlerdi.23 Ahmed Bey 7 ay süren kuşatmadan sonra Tarsus’u alarak oğlu İbrahim Bey’in emrine verdi.24 Böylece
Timur’un Anadolu’dan çekilmesi sırasında başlayan25 ve 12 yıl süren Karaman hakimiyeti sona ermiş oldu. Şehirde hutbe
Memlûk sultanı Melik el-Müeyyed adına okunmaya başlanıldı.26

Ahmed Bey 1417 yılı Ocak-Şubat aylarında öldüğünde çok yaşlı idi. Bütün Memlûk tarihçileri onu heybetli,
cesur, son derece cömert, dirayetli bir emir olarak tanımlarlar.27 Onun zamanında Adana ve Misis’ten başka Ayas ve Sis
(Kozan) da Ramazanoğullarının denetimine girdi. Bu sebeple kendisi Ramazanoğulları beyleri arasında en ünlülerinden
birisi olmuştu. Onun bu nüfuzunu yıllar sonra torunu Halil Bey oğlu Piri Bey Kanunî Sultan Süleyman asrında elde ede-

16 F. Sümer, “Çukurova Tarihi.”, s. 41.
17 İbn Tagrıbirdi, En-Nücûmü’z-zâhire, VI/1, s. 92-93.
18 F. Sümer, “Çukurova Tarihi.”, s. 42.
19 İbn Tağrıbirdi, el-Menhelü’s-sâfî ve’l-müstevfî Ba’de’l-vâfî, Neş. Muhammed Emin, Kahire 1985, s. 298; F. Sümer, “Çu-
kurova Tarihi.”, s. 42.
20 F. Sümer, “Çukurova Tarihi.”, s. 43.
21 Takiyüddin Ahmed bin Ali el-Makrîzî, Kitâbü’s-sülûk li-ma‘rifeti Düveli’l-mülûk, Fatih (Sül. Ktb), Kayıt no: 4379, MK.
Mikro?lm Arşivi No: C-520, v. 5b-6a.
22 C. Kanat, “Memlûkler ve Çukurova”, s, 103.
23 Kâzım Yaşar Kopraman, Mısır Memlükleri Tarihi, Ankara 1989, Kültür Bak. Yayınları, s. 152.
24 Makrîzî, Kitâbü’s-sülûk, v. 53a.
25 K. Y. Kopraman, Mısır Memlükleri Tarihi, s. 164.
26 Takiyüddin Ahmed bin Ali el-Makrîzî, Kitâbü’s-sülûk li-ma‘rifeti Düveli’l-mülûk, IV/1, Neş. Saîd Abdulfettah Aşur, Ka-
hire 1972, s. 309; F. Sümer, “Çukurova Tarihi.”, s. 46.
27 F. Sümer, “Çukurova Tarihi.”, s. 46.

41