Page 78 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

gibi İstanbul’a gidiyor. Sultanahmet’te Cedid Mehmed Efendi Medresesi’ne
yerleşiyor (5.5.1893)33. Bu altmışlı medresenin kurucusu Mehmed Efendi, eski
şeyhülislamlardandır. Bina bugün İstanbul Sanatları Çarşısı olarak faaliyet
gösteriyor34. Mustafa Asım bir buçuk yıl sonra Koska-Laleli’deki Hekim
Çelebi Medresesi’ne naklediyor (13.9.1894). Bu medrese Mimar Sinan’ın
eseridir. Nakşibendi Şeyhi İzmitli Mehmed Efendi için yapılan külliyenin bir
parçasıdır. Bazı kaynaklarda adı Dârülhadis olarak da geçer. Bu medrese 22-
23 Temmuz 1911 yangınında yanar35. Mustafa Asım, bu yangına kadar burada
ikamet etmiştir. Kendi ifadesine göre bu yangında kütüphanesi de yanmıştır.
2012 Martında Beyazıt’ta Çorlulu Ali Paşa Medresesine36 geçmiştir.
İstanbul’dan ayrılana kadar burada kalmış; buradaki eşyaları ve kitapları da I.
Dünya Harbi’nde İstanbul’un işgali yıllarında yağmalanıp kaybolmuştur37.

Öyle anlaşılıyor ki, bu medreseleri Mustafa Asım ikametgâh olarak
kullanmıştır. Çünkü 1893 Mayısında Cedid Mehmed Efendi Medresesi’ne
yerleşince, hemen Bayezid Camii Dersiamlarından Arapkirli Hüseyin Avni
Efendi’den bu camide ders almaya başlıyor. Hekim Çelebi’de iken de onun
yanında okumaya devam ediyor38. Bu talebelik sekiz yılı aşkın sürüyor.
Cumhuriyet döneminde Karamehmedoğlu soyadını alacak olan Arapkirli
Hüseyin Avni Efendi (1864-1954), Mustafa Asım’ın İstanbul’da ilk ve en uzun
süreli hocasıdır. Mustafa Asım ondan 1893-1901 yılları arasında Mantık,
Münazara, Beyan, Bedi’, Me’anî, Hikmet, Arap ve Fars Edebiyatı, özellikle
Tefsir, Hadis Usulü ve Fıkıh Usulü gibi aklî ve naklî yüksek ilimler tahsil
etmiştir.
Hüseyin Avni, yeni ilmi kelam ekolüne mensup son devrin din âlimlerinden
biridir. Hem Osmanlı hem Cumhuriyet tecrübesi vardır. Memleketinde
babasından özel Arapça ve din eğitimi aldığı gibi, Osmanlının yenileşme
dönemi okullarından iptidaiye ve rüştiyeyi de bitirmiştir. Arapkir

kitapçılık yapan rahmetli Kamil Şahin Bey, kendisinde Aybastılı Mehmet Efendi ile
ilgili çok vesika olduğunu söylüyordu.
33 Arşivimizdeki bir belgeye Mustafa Asım bu medreseye giriş tarihini 9.5.1893 olarak
kaydetmiştir (MAY- K4-057-C).

34 Bu medrese hakkında geniş bilgi için bkz. Kütükoğlu 2000: 39-42.
35 Kütükoğlu (2000: 181-183), bu medresenin 1914 yılında kaynaklarda
yanmış olarak göründüğüne göre Aksaray yangınından kurtulamamış olmalıdır
demektedir ki, tahmini doğrudur. Çünkü bu medresede ikamet eden Bayezid
dersiamlarından Mustafa Asım 10 Mart 1912’de burada “müceddeden inşa olacak”
hücresini Çorlulu Ali Paşa Medrese-i Evvel’ de kayıtlı “talebe-i ulûm”dan Ahmed
Nureddin’in on iki numaralı hücresi ile değiştiriyor (YA-MAY-K4-148).
36 Bu medrese hakkında geniş bilgi için bkz. Kütükoğlu 2000: 96-100.
37 Mustafa Asım Efendi’nin 1914 yılından sonra Çarşamba ve Hoşkadem’de
yaşadığı sürece edindiği kitaplar Hoşkadem’de oğlu Senai Yediyıldız’ın evinde hala
durmaktadır. Bu kitaplar, torununun oğlu ve adaşı M. Asım Yediyıldız tarafından
hazırlanan Bir Osmanlı Dersiamı Mustafa Asım Efendi’nin Kitap Dünyası (Gece
Akademi Ankara) adlı çalışmada tanıtılmaktadır.
38 Mustafa Asım’ın hocası Arapkirli Hüseyin Avni de Bayezid Camiinde
okumuş, icazet almıştır. Dersiam olduktan sonra da burada ders vermeye başlamıştır.
Mustafa Asım da dersiam olunca aynı camide ders okutmaya başlamıştır, talebelerini
burada okutmuştur. Demek ki camiler ve Dersiamlık eğitim öğretim tarihimiz
açısından önem taşımaktadır. Bu açıdan özel araştırmalar yapılması icap eder.

831