Page 23 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Prens Miloş’a, ailesine ve Sırbistan’da ileri gelen kişilere, baronun, Prens Miloş ile yaptığı görüşm-
eye ve bu görüşmeden elde ettiği bilgiler sayesinde, Miloş’un idari sistemi ile politik fikirlerine ve
Sırbistan’ın meclisine 1834 yılında yaptığı ziyarete detaylı şekilde değinmektedir. Makedonya için de,
hemen hemen aynı gözlemleri yapan baron, Makedonya’nın genel görünüşüne, üretim endüstrisine, ti-
caretine ve Makedonya’nın genel politik yapısı ile nüfus yapısına değinmektedir. Baron, Arnavutluk’ta
hazırladığı raporunda da, bölgenin gelenek ve göreneklerine, karakteristik yapısına, bölgedeki halkın
genel yapısına, bölgenin tarımına, ekonomisine, üretim endüstrisine, bölgenin politik yapısına, Sultan
II. Mahmud’un bölgede yeniden sağlamaya çalıştığı otoritesi için yaptığı faaliyetlere ve kendisinin
Osmanlı İmparatorluğu sınırlarında paşalar tarafından karşılanmasına değinmektedir.17

Girit Adası ile ilgili bilgiler de veren baron, bölgenin Mehmed Ali Paşa tarafından ele geçirilmesi
ile ilgili genel politik fikirleri ele almaktadır. Bunun yanında, Yunanistan’a da detaylı şekilde değin-
en Baron, bu raporunda Yunanistan’a yaptığı seyahati, Yunanistan’ın bağımsızlığından sonra bölgede
yaşanan siyasi değişimleri, bölgedeki İngiliz, Fransız, Rus partilerinin varlığını, Yunanistan’ın mevcut
hükümetini ve idari yapısını, Yunanistan’ın askeri gücünü, bölgenin ulusal finans yapısını, bölgenin
demografik yapısını, Yunanistan’daki aristokrasiyi, Yunanistan’ın ticaretini ve denizciliğini ve bölge-
deki gazeteler ile genel kültürel yapıyı ele almaktadır. Balkanlarla ilgili raporlarında İyonya Adaları’na
da geniş yer veren baron, bölgenin politik ve idari yapısını, işleyişini, bölgedeki politik partileri, toplu-
mun sınıflandırılması ve organizasyonunu, adalarda ticaret ve denizcilik ile yapılan üretimi, İyonya
Adaları’nın genel nüfusunu, adalardaki finansı, askeri yapıyı, denizciliği ve yerel kuruluşları ele al-
maktadır.18 Baron, Fransa’ya geri dönüşü esnasında tuttuğu son raporlarında ise, “Doğu” ile ilgili genel
değerlendirmeler yapmaktadır. Özet niteliğinde olan bu raporlarda baron, Doğu’nun topraklarının ver-
imliliğine ve Doğu’da bulunan verimli bölgelere, Doğu’da ailelerin yaptığı yıllık harcamalara, un ve
hububatın genel fiyatlarına, Doğu’daki üretim endüstrisine, Doğu’daki ulaşım ve iletişim yollarına,
Doğu’da ticarete, Türk tarifelerinin kullanılmasına, Doğu’da nüfusun genel yapısı ve yoğunluğuna,
Doğuluların özel hayatlarına ve kamu yaşamlarına, Araplara, Türklere ve Ermenilere, İslav kökenli
halklara, Yunanlara ve faaliyetlerine, Sultan II. Mahmut tarafından iç ve dış siyasette izlenen politika-
lara, Sultan II. Mahmud ve Mehmed Ali Paşa arasında kaynakların yıllık şekilde karşılaştırılmasına,
İslam dinini mevcut durumuna, yayılmasına ve gerilemesine ve son olarak Rusya’nın Osmanlı eğili-
mine değinmektedir.19 Bu yönüyle yaptığı gözlemleri raporlar halinde, Fransız Dışişleri Bakanlığı’na
sunan Baron Boislecomte’un son raporu Paris’te kaleme alınan 1 Ağustos 1835 tarihli raporudur. Bar-
onun bu tarihten önceki raporları Fransa’ya dönüşü esnasında konakladığı Ancona, Milano, Basel,
Bern gibi şehirlerde kaleme almıştır.20

Arşiv belgelerinden hareketle baron Eylül 1833’e kadar Suriye’de kaldı. Buradan İzmir’e geçti ve
Eylül ayının sonlarında İstanbul’a ulaştı. İstanbul’dan hazırlamış olduğu ilk raporun tarihi 10 Ekim’dir.
Bu raporunda baron, Fransız Elçisi Roussin’in kendisine Tarabya’daki Fransız elçiliğinde ikamet et-
meye davet ettiğini, kendisinin de Pera’daki ikametgâhını da muhafaza ederek bu teklifi kabul ettiğini
belirtir. Asıl ilginci bu raporunda baronun İstanbul’da kısa bir süre ikamet etmeyi planladığı ve Adalar
ve Yunanistan üzerinden Fransa’ya dönmek konusundaki isteği dile getirmesiydi.21 Ne var ki Duc de
Broglie’nin aynı tarihe denk gelen talimatında baronun misyonunun hemen bitmediği ifade edilmek-
teydi. Broglie, Boislecomte’a, İstanbul’da bulunmasının kendisine seyahat etmiş olduğu ülkenin du-
rumu hakkında araştırma yapmak için çok geniş bir imkân tanıdığına işaret edilmekteydi. Bunun için

23