Page 11 - Tarih Çevresi Dergisi - Ocak Şubat Sayısı 2021

tarih çevresi

merkez olarak kullanıp ne yapmak hizmet edebilecek, kendi fikir ve çıkarlarına
istediklerine dair kimsenin bir bilgisi göre değil de, “talimat-i seniyye” hükümlerine
olmamıştır. göre çalışacak, örneğin; Said Paşa hazretleri
Arap kıtasının tamamında hem karada gibi denenmiş ve sadık kişilerden oluşan bir
hem de denizlerde İngilizler gizli olarak çeşitli “Islahat Heyeti” (Heyet-i Islahhiye) Irak ve
entrikalar çevirmektedirler. Bazı nüfuz sahibi Arabistan kıtası için önemle ve dikkatlice
İngiliz taraftarı kişilerin bir perde çekmiş gibi hazırlanacak ıslah programında
gizlemeleri sayesinde, devlet alabileceği görevlendirilerek bölgenin ıslahı
sıhatli bilgileri maalesef alamamaktadır. Zaten sağlanmalıdır.
İngilizlerin Mısır’ı geçici olarak işgal edip, Görüldüğü gibi Nusret Paşa, bölgedeki
gayr-ı meşru anlaşmalar ve özellikle devlet ve farklı dini gruplara mensup halkın Fransızlar
milletlerarası anlaşmalarda saltanat-ı ve özellikle de İngilizler tarafından nasıl ele
seniyye’ye karşı Mısır idaresi hile ile, haksız geçirildiği, İngilizlerin bölge üzerindeki
olarak ele geçirilmiştir. Irak kıtasında da, nüfuzları hakkında gerçekten önemli bilgiler
Arabistan’da, Suveyş bölgesinde, Aden, Bahr- sunmaktadır. İngilizlerin, buradaki tarikat
ı Muhıyt ve Basra körfezinde de İngilizler liderlerini kullanarak, amaçlarını
sürekli olarak propagandalar yapmaktadırlar. uygulayabilecekleri uygun bir ortam
Pek çok hediyeler ve para kuvvetinin gücüyle hazırlamaya çalıştıkları aşikardır. İngilizler,
de ingiliz memurları, buralardaki dini liderler Osmanlı Devleti’nin nüfuzunu kırarak,
(postnişin dervişler) aracılığı ile, onların bilhassa Şii grupları ele geçirip Osmanlı
nüfuzunu kullanarak, bu halkı ele geçirdiler. Devleti aleyhine propaganda yapmalarını
Böylece Arap kıtası ve Irak’da, Devlet-i sağlamaktadırlar. Hatta daha da ileri giderek,
Aliyye’nin yapacağı mahalli ıslahatları, siyasi bu dini grupların kullanılmasıyla Osmanlı
tedbirlerin alınmasını önlemeye muvaffak Devleti’nin bölgeye yapmak istediği ıslah
oldular. çalışmaları sekteye uğratılmaktadır. Zaman
Kendi menfaatleri gereği “ictima zaman Şii tarikat lider ve üyelerinin yanında,
heyeti” ‘nin aleyhinde talepler öne sürerek, sunni mezhebe mensup olan yöre halkı bile
devleti-i aliyye’nin buradaki kuvvetini Osmanlıya karşı kullanılmaktadır.
sarsmak düşüncesiyle, yalnızca kendi Nusret Paşa’nın işaret ettiği gibi
iktidarlarını düşünen, yönetici vasıflarına buralarda görev yapan Osmanlı memurlarının
sahip olmayan, kendi çıkarları için çalışıp, beş- en alt kademeden, en üst kademeye kadar
on boncuk toplayıp kaçmak amacında olan büyük çoğunluğunun olayın pek de farkına
birkaç menfaatperest vali ve büyük varamadıkları, ya da kendi menfaatleri
memurların tamahkar icraatlar neticesinde, bir meselesi içerisinde durumdan habersiz
başka kuvvetin buralar üzerinde etkili oldukları görülmektedir. Ayrıca bölgeye
olmasına neden olmuştur. Bu sebeple eğer bu gönderilen Ömer Paşa’nın ıslah konusunda
hal-ı hazırdaki durum Irak’ta devam edecek çok da başarılı olmadığı onun çok yetersiz
olur ise, Irak elden çıkacaktır. Bunun için kaldığı de önemle vurgulanmaktadır.
halka karşı gerçekten ve ciddi olarak şefkat Bölgeye baktığımızda görüyoruz ki, bu
gösterebilecek, Devlet-i Aliyye’ye sadakat’le bölge zengin petrol yataklarının bulunduğu

9