Page 6 - Tarih Çevresi Dergisi - Ocak Şubat Sayısı 2021

tarih çevresi

Nusret Paşa’nın Irak’ta

Islahat Önerileri

Prof. Dr Selda KILIÇ *

19.yy Osmanlı Devleti açısından önemli sanatlardan ekonomiye, tarımdan, bayındırlığa
değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Pek çok kadar uzanan çeşitli konuları içermektedir.
konuda olduğu gibi vilayetlerin idaresi Elbette ki bu değişim, düzenleme ve yenilik
sorununa bu dönemde oldukça zaman istekleri konunun uzmanları, bölgede görev
ayrılmıştır. Bunun sonucunda da vilayetlerin yapan üst düzey yöneticiler (zaman zaman de
yeniden yapılandırılması ve düzenlenmesi ile alt grupta görev yapanlar) gördükleri
ilgili olarak kimi yasal düzenlemeler yanlışları, alınması gereken tedbirleri
yapılmıştır. Bu değişim süreci içinde, yönetsel belirtmektedirler. Irak ile ilgili olarak da tasnif
yapıda ve alınıp uygulamaya konulan kayıtlarına “Irak’a dair Nusret Paşa’nın
tedbirlerde iç ve dış dinamiklerin etkisini de Layihası” 1 olarak geçen layiha içeriği
yadsımak mümkün değildir. Ayrıca aynı bakımından oldukça önemlidir.
dönemde Osmanlı Devleti’nin merkezi Layihayı kaleme alan Müşir Nusret
idarenin yanında, taşra idaresine’de büyük bir Paşa, VI. Ordu-yu Hümayun Müfettişi
önem verdiği görülmektedir. sıfatıyla Irak’a gönderilmiştir. Aynı zamanda
Irak bölgesi de bu açıdan ele alınıp II. Abdülhamit’in de yaveridir (Yaver-ı Ekrem
irdelenecektir. 19.yy’da Osmanlı Şehriyarı). Paşanın, Irak ve Arabistan kıtasının
Devleti’ndeki bu değişim süreci içerisinde, ıslahı ile ilgili olarak ele aldığı layihanın
özellikle de sultan II. Abdülhamit’e sunulan takdim ediliş tarihi 26 Nisan 1309’dur.
bir çok layiha bulunmaktadır. Bunlar, güzel Layihayı kaleme alıp II. Abdülhamit’e

* Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi,Tarih Bölümü,
Yakınçağ Tarihi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi

4