Page 14 - Tarih Çevresi Dergisi - Ocak Şubat Sayısı 2021

tarih çevresi

mamüriyetin ve medeniyetin gereğidir. Yine muhafazası ve idaresine mir-i miran rütbeli
güvenlik konusu ele alınarak, can-mal birisine verilmekteydi. Bu nedenle bu
güvenliği, halkın meskenindeki güvenliği bölgelere icabına göre bir mutasarrıf
sağlanmalıdır. Bu hükümetin siyaseti olarak atanmalıdır. Ayrıca buralar daima devletin
gözden kesinlikle kaçırılmamalıdır. Islah ve gözetiminde, korumasında olacaktır. Böylece
icra heyeti, Irak topraklarına ayak bastığı buraların yöneticileri askeri kuvvetlerin
günden itibaren, Musul yol meselesini barış ile düzenleyeceği kurallara tabi, namazını kılan,
anlaşma yoluna sokmalıdır. Ayrıca bütün sarhoş ve günahkar olmayan kısacası
vilayet memurlarını toplayarak, mühendislerin saltanatın şanına yakışan, hilafet-i islamiye’yi
tayin edecekleri memurlar ile yapılacak bu yol artıran bir politika izleyen kişi olmalıdır.
inşaatı üzerinde karşılıklı görüşüp, konuşarak Burada çalışacak memur, asker ve katiplerin
işe başlanmalıdır. Ayrıca Fırat kenarında sayısı ve miktarını mahalline ve lüzumuna
bulunan “Heyt” köyünden “Şam-ı Şerif “ ‘e göre memur tayin edilmesi uygun
kadar uzanan, eskiden yapılmış olan şose olacağından, ıslah ve icra heyeti bu noktaları
yolunun süratle tamir ettirilmesi gereklidir. önemseyerek dikkate almalıdır. Oluşturulan
Yine bu yol üzerinde kapalı bulunan su programın gerekleri de dikkatle yerine
kuyularının açtırılması ve her kuyunun başına getirilmelidir.
bir gusülhane ve menzilhane yaptırılmalıdır. Islah Heyeti bu bölgenin İslam halkı ve
Bağdat ve Suriye vilayetleri mecburen günlük Hırıstiyanlarına dikkat etmelidir. Eğer bu halk
olarak Kerbela ve Necef’den, Medine-i hükümetin kontrolünden çıkarsa, ciddi
Münevvere ve Mekke-i Mükerreme’ye kadar problemler yaşanabilir. Hükümet
kullanılmaktadır. Bu yol da unutulmuştur ve memurlarından halka zulm edenler, istibdad
çok harap bir haldedir. Bu nedenle bu uygulayanlar hemen oradan
güzergahtaki yolunda tamiri, su bulunan uzaklaştırılmalıdır. Buralarda Şeyh ve
yerlerede birer gusulhanenin yapılması türbedarların derviş adı altında tekkelere
gereklidir. Ayrıca buralardaki ayakta devam eden, ibadetle meşgul olan, ilm ve irfan
kalabilmiş olan eski binalarında acilen tamir tahsil eden kişilerin kayıtları tutulmalıdır. Bu
edilerek, emniyeti sağlanıp, meskun hale suretle her tekke’nin, gelirlerinin ne olduğu,
getirilmelidir. harcamalarını nerelere yaptıkları yani gelir-
Cezire-i Arabbiyye’nin ortasından gider hesapları tutularak bunların kontrol
geçen askeri bir yol vardır. Bu yolun güzergahı edilmesi sağlanabilir. Böylece müslümanların
şöyledir; Neced, Hadramut, Zifar, Yemame, mallarının akibeti kontrol edilerek doğru bir
Medine-i Münevvere, Mekke-i şekilde kullanılıp kullanılmadığı öğrenilmiş
Mükerreme’den, San’a ve Yahin’e kadar olur.
uzanmaktadır. Bu karayolu üzerinde birkaç Özellikle kanun ve nizamlar dahilinde
vilayet ve liva teşkiline kolaylık sağlanabilir. askeriye’nin tayin ettiği ulemazade ve tekke
Bağdat ile Medine-i Münevvere ortasında şeyhleri ilm ve fazilet etmiş, gerçekten “sınıf-
bulunan bölüm önceki Bağdat Valisi Ali Rıza ı aliyye”‘ye geçmeye liyakatı olanlar
Paşa merhum zamanında olduğu gibi Ordu imtihansız geçirilmelidir Yani bu
Müşiriyetine bağlı olmak üzere, oraların tekke’lerdeki şeyhler devlet tarafından kendi

12