Page 9 - Tarih Çevresi Dergisi - Ocak Şubat Sayısı 2021

tarih çevresi

içinde bulunduğu illet durumun vehametini ve Arab çocuklarına İngiliz dilini
derecesini görememktedirler. Bunu öğretmektedirler. Bu durumdan bizim vali ve
kavrayamadıkları içinde yeni düzenlemelere memurlarımızın acaba ne kadar bilgisi vardır?
mani olamaya çalışmışlardır. Ve ne kadar haberdardırlar? Benzeri durumlar
Bölgenin sanat, siyasi, şeri, fen, tıbbi İran sınırı civarında da yaşanmakta, Mendeli
alanlardaki durumu, adı geçen fırka tarafından ve Kuttü’l-amare kazaları dahilinde acemlerin,
incelenmiştir. Ömer Paşa’nın buradaki az ve zabitlerin ellerinden silahlarını almak ve
eksik çalışmaları, icraatları dahi buradaki Devlet-i Aliye tebasına karşı harb etmek,
zorba mahalli memurlar tarafından “muzır” yaralamak gibi eylemlere cesaret ettikleri
sadasıyla karşı çıkılmıştır. Ancak bunlar görülmektedir. Bundan hükümet meclisinin
Saltanat-ı Osmaniye’den korku duyarak tamamen bilgisi vardır. Ayrıca ordu-yu
gizlenmektedirler. Bu düşüncede olanlar bu hümayun müşirine de bilgi verilmiş ve
kez Derviş kıyafeti içinde zulme ve fesada durumun fena hale geldiğinden ordu da
başlamışlardır. Bu arada İran sınırında ufak haberdar edilmiştir. Burada özellikle Kadiri
tefek gösteriler olmaktadır. İngilizler dergahının başına geçen kişi ve kardeşi ile
tarafından Hintli ve Afganlı kişiler, Bağdat ve tarikatın üyeleri Geylani (Gavs-ı Geylani)
Irak’ın en mutena semtlerine gruplar halinde hazretlerine itikatleri çok büyüktür. Zengin-
gönderilmektedirler. Ayrıca fakir halka fakir her Hintli ve Afganlı cühelası bunlara bir
özellikle Hıristiyan ve Arap gruplarına, hediye vermek ister. Bir akçe’ye muhtaç olan
ahalinin elbiseleri gibi (belleri kuşaklı, bir kişi bile, eline ne kadar para geçerse geçsin
dökülmüş) elbiseler giydirilmiştir. Elbiselerin sabah-akşam postnişin’e gidip, kapıdan girdiği
üzerinde İngiliz lisanı ile “piyade askeri” anda secde ederek şeyh (nakib) veya onun
ibaresi yazılmıştır. Bu gibi kişiler altı kuruş kardeşi ya da oğlu, o’da yoksa akrabalarından
fiyatla tutularak bu işi yapmaktadırlar. Bazıları birisinin huzuruna girer. Onun sağ kolu
10
da Hint ve Mecusilerin ingiliz okullarında omuzuna yakın yerden terbiyeli bir şekilde
okuyup terbiye gören ve hıristiyan olarak öper. Elinde bulunan para ya da her ne ise
“Hindistan Askeri Zabiti” rütbesi oturduğu şiltenin altına koyup, bir secde daha
verilenlerden oluşmaktadır. Bunlar tebdil-i yaptıktan sonra huzurundan çekilir. Tarikatın
kıyafetle buralarda bulunmaktadır. Kadiri bir üyesi ya da vekilin “çavuş” namıyla
dergahı (Dergah-ı Kadiri) civarında bulunan bulunan teşrifatçısı o da yoksa oğlu ya da
hainleri de, bu dergahların odalarında bulunan kardeşleri Seyyid Abdurrahim ve Ahmed
Hintli ve Afganlı, Hindistan Askeri Zabıtanı efendiler her ne emrederler ise Pir’in emridir
aracılığı ile eğitilmektedir. diyerek, idam bile olsa derhal cennete gideceği
Bu dönemde İngiliz memurları Musul inancıyla pir’in emri hemen süratle yerine
Vilayeti’yle Van, Erzurum taraflarını getirilir.
dolaşmakta ve buralardan bilgi toplamaktadır. Seyyid Süleyman Efendi’nin büyük
Ayrıca fesat fikirler yayarak bu durum oğlu Ömer Han geçen sene koleradan ölen
hakkında da Hindistan Valisine bilgi Seyyid Mustafa adına yayınlanan “el üssü’l-
vermektedirler. Bir taraftan da Basra körfezi bahir” adındaki risalede “Yeni Kadiri”
dahilinde ve Şat-tü Fırat kenarında bulunan (Kadir-i Cedide) adında bir tamim

7