Page 86 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

İbn Hazm’ın İlimler Tasnifi

Hidayet Peker·

Özet
Bu makale, İbn Hazm’ın ilimler tasnifi hakkındadır. Konu, İslam düşüncesindeki bazı ilimler tasnifi
ve İbn Hazm’ın ilim anlayışı da verilerek ele alınmaktadır. Düşünüre göre ilimler, bir millete özgü olan ve
bütün milletler için geçerli olan ilimler şeklinde tasnif edilmektedir. Birinci kısma din, dil, tarih ilimleri dahil
edilirken; ikinci kısım astronomi, matematik, tıp ve felsefi ilimleri kapsamaktadır. İbn Hazm, daha çok dini
ilimleri dikkate almakta ve diğer ilimlere, dini ilimlere katkısı ölçüsünde önem vermektedir.

Abstract
Ibn Hazm’s Classification of Sciences
This article is about Ibn Hazm’s classification of sciences uithin the frameuıork of his classification of
Islamic sciences and his understanding of science f‘ilm) in general. According to Ibn Hazm, the sciences can
be classified as culture-specific on the one hand and cross-cultural on the other. Whereas the first type of science
is valid only for a specific culture, the latter may have cross- cultural applicability. Religion, language, and
historical sciences can be vieued uithin the first category; astronomy, mathematics, medicine, and philosophical
sciences can be put in the second category. For Ibn Hazm, religious Sciences have priority over all other
sciences, so he measures the value of the latter in accordance with their conformity with other sciences.
Anahtar Kelimeler: İbn Hazm, İlimler Tasnifi, Dini İlimler, Felsefi İlimler.

Key Words: Ibn Hazm, Classification of Sciences, Religious Sciences, Philosophical Sciences.

Çalışmamızda, Endülüslü büyük ilim adamı İbn Hazm’ın (öl.1064) ilimler tasnifini ele alacağız. Ancak
bundan önce, konunun daha sağlıklı değerlendirilebilmesi için İslam düşüncesinde ilimler tasnifi ve İbn Hazm’ın
ilim anlayışı hakkında bilgi vermek istiyoruz.

Bilindiği gibi İslam’ın ilk dönemlerinde ilimlerin neler olduğu ve bunlara dair tasnifler üzerinde pek
durulmamıştır. Özellikle felsefi kültürün İslam dünyasına intikali ile birlikte ilimlerin tanımları, metotları,
amaçları ve tasnifleriyle ilgili çalışmalar da hız kazanmıştır. İlimler tasnifi, genelde yöntem, amaç ve konu
açısından ilimler arası farklılıkları ve irtibatı göstermek ve de eğitim-öğretimde verimliliği sağlamak amacıyla

· Doç. Dr. Bursa Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi. Bu makale Bursa Uludağ Üniversitesi İlahiyat
Fakültesi Dergisi, cilt 18, sayı 1, 2009’da yayınlanmıştır.

85