Page 91 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Astronomi ilimleri
Matematik ilimler
Tıp ilmi
Felsefi ilimler20
İbn Hazm’ın her iki eserindeki tasnifleri birleştirdiğimizde şöyle bir tablo ortaya çıkmaktadır:
A- Milletten millete değişen ilimler: Üç kısımdır.
Dini ilimler
Dil ilimleri
Tarih ilmi
Dini ilimler dört kısımdır:
a- Kuran ilmi (anlam ve kıraatı içerir)
b- Hadis ilmi (rivayet ve metin incelemesini konu alır)
c- Fıkıh ilmi (Kur’an, hadis, müslümanların icmâlarının
hükümlerini ve delil bahislerini inceler)
d- Kelam ilmi (Kelamcıların söz ve delillerini burhânî açıdan inceler)
Dil ilimleri üç kısımdır:

a- Dil-lugat ilmi (dilin semâî tarafını ele alır)
b- Gramer-nahiv ilmi (dilin gramer yapısını ve kanunlarını inceler)

c- Şiir ve aruz.

Tarih ilmi

İbn Hazm’a göre, herhangi bir milletin ve devletin, tarih ilmine konu olabilmesi için, onlar hakkında
yeterli bilgi ve belgenin bulunması şarttır. Bu nedenle tarih ilminin ele alıp inceleyeceği alan büyük oranda
İslam tarihidir. Bu çerçevede Hz. Peygamber ve dört halife dönemi, fetihler, sultanların icraatları ve İslam
devletleri ele alınmalıdır. Ayrıca İsrailoğullarının tarihi de büyük oranda doğruluklar içerdiği için, onlar da
incelenmelidir. Bunun yanı sıra kısmen de olsa, kendileriyle ilgili doğru bilgilerin bulunduğu Rum ve İran da
tarih ilminin konusu olabilir. Ancak kendileriyle ilgili yeterli bilgilerin elde olmadığı, Hint, Çin, Türk ve Hazar
ülkelerinin tarihinden bahsetmek oldukça zordur. Aynı şekilde Kıptîler, Yemânîler, Süryaniler gibi milletlerle

20 İbn Hazm, Merâtibu’l-Ulûm, s. 78-81.

90