Page 26 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Su Yolları Ve Su-Yolcu Esnafına Dair Bazı Tespitler
Water Ways And Some Findings About Water-Transporter Enterpreneur

Selda KILIÇ*

Özet:

Su, hiç kuşkusuz insan hayatında son derece önemli bir yere sahiptir. İnsanoğlu yerleştiği, yaşadığı
bölgeye suyu bir şekilde taşımak, akıtmak için uğraş vermiştir. Bu bakımdan su-yolcu ve su-yolculular
olarak genel bir isimle adlandırılan memurların da yaptığı işin önemi büyüktür. Bu gün olduğu gibi
Osmanlı döneminde de İstanbul, jeopolitik bakımından çok önemli yerleşim merkezlerindendir. Asya
ile Avrupa’nın birleşmesine vesile olan tabiat harikası Boğazı, Haliç’i, şehri dört bir yerden çevreleyen
denizleri, tarih boyunca burada yaşanan kültür ve medeniyetleri ile İstanbul şehri, yüzlerce yıl siyasi,
askeri ve ticari bir cazibe merkezi olmuştur. Osmanlılar İstanbul’a su getirebilmek için de bir çok su
tesisi, su-yolları inşa etmiştir. Zaman içerisinde nüfusun artmaya başlaması sonucunda su-yollarında
çalışanların sayısında artışlar olmuş, genel olarak su-yolcu olarak adlandırılan bu meslek “Su-Yolu
Nazırlığı” bünyesinde kurumsallaşmıştır. Ancak, 19. yy’a gelindiğinde, su işleriyle uğraşanların çeşit-
li yolsuzluk, rüşvet, iltimas gibi gayr-i kanuni ve gayr-i ahlaki yollara saptıkları görülmektedir. Bu
araştırma da su-yolları ve su-yolcu mesleğini yapanların bu usulsüzlükleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler : Su-yolu, su-yolcu, su-yolculuk, su-yolu nazırlığı, su tesisleri, çeşme, sebil, su
nazırı, su-yolu çavuşu, su nezareti.

Abstract:

Water, undoubtfully has a vital importance in human life. Human being has spent great effort for
transporting water to the place where he lived and settled. Therefore, workings carried out by state
employees who were generally named as water transporter and water transporters were in great impor-
tance. As it is today, in Ottoman period İstanbul was a very important center for settlement. İstanbul
has been a political, military and commercial attractive center with horn connecting Europe to Asia,
with seas surruonding the city four sides and with culture and civilisations took place during the his-
tory. Ottomans constructed a lot of water systems to bring water to İstanbul. İn a period of time, as a
result of population increase, there was an increase in the number of workers employed in this sector.
This job, generally named as water transporter, was organised under the Ministry of Waterway. But,
when 19th century was reached, people who worked at water works displayed illicit and immoral be-
haviour such as abusiveness, bribery and favoritism. In this research, the unlawful behaviours of this
water transporters were analysed.

Key Words : Water-ways, water-transporter, water-transportation, Ministry of water-transport, water
contructions, fountain, water minister, water way sergeant, water organization.

*Prof.Dr.. Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi

26