Page 24 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 24
tarih çevresi
26 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Tasnifi, Kısım No: 23, Evrak No: 1795, Zarf No: 11, Karton No: 71,
“Kanûnu-ı Esâsi lâyıhasıyla, Meclis-i Vükelâ’nın vazifelerine müteallik kararname müsveddesinin Namık Ke-
mal, Sait Paşa, Mahmut Paşa ve diğerleri tarafından düzeltilmiş olan nüshaları” kaydıyla kataloglara geçirilm-
iştir.
27 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Tasnifi, Kısım No: 23, Evrak No: 1795, Zarf No: 11, Karton No: 71.
28 Aklî dengesi yerinde olmayan bir kişi
29 Abdülhamit’in sarayında Başkâtip
30 O dönemde çok zengin bir Rum Banker
31 M. Kemal İnal, Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar, c. I, İstanbul, 1969, s. 344; Ayrıca, Başbakanlık Osmanlı
Arşivi, Yıldız Tasnifi, Kısım No: 23, Evrak No: 1795, Zarf No: 11, Karton No: 71,
32 Tezkerenin tam metni için bakınız. : Kuntay, a.g.e. , s. 97
33 Mahmut Kemal İnal, a.g.e., s. 343; Kuntay, a.g.e., s. 97
34 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Tasnifi, Kısım No: 23, Evrak No: 1795, Zarf No: 11, Karton No: 71,
35 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Tasnifi, Evrak No: 1114, Zarf No: 11, Karton No: 71, Kısım No: 23.
36 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Tasnifi, Kısım No: 18, Evrak No: 491, Zarf No: 127, Karton No: 41, “Ka-
nun-ı Esasi müsveddesinin Saffet Paşa eliyle düzeltilmiş nüshası” olarak kayıtlara geçirilmiştir.
37 Tarık Zafer Tunaya, 9- 11 Nisan 1976’da yapılan Kanun-ı Esasin 100. Yılı Sempozyumu’nda, Coşkun Üçok’un
sunduğu bildirinin tartışma kısmında “…Başbakanlık Arşivi’nde elimizin altında bir tasarı vardır ki, o zamanın
Nazırı Saffet Paşa, bunu komisyonda yapılan tartışmalara göre çizmiş. Üzerinde kendi satırlarıyla değişiklik
eklemiştir” demektedir. Böylece bu tasarıyı görmüş olduğunu ancak üzerinde ayrıntılı bir çalışma yapıp yap-
madığı bilinmemektedir. Düzeltmelerin Saffet Paşa tarafından yapıldığı kaydına yer verdiği halde, bunun da kay-
nağını haliyle sözlü bir tartışma olduğu için vermemektedir. Belki de, dosya da bulunması gereken kimi evrakın
çıkarıldığı, yerine konmadığı ya da başka tasniflere karıştığı akla gelmektedir.
38 Sabah Gazetesi, 8 Zilhicce 1293; Ceride-i Havadis, 9 Zilhicce 1293; Tören şu şekilde aktarılmaktadır. Törenin
yapılacağı gün hava oldukça yağmurludur. Bâb-ı Ali meydanında “Hünkar Dairesi” önüne Osmanlı bayrakları ile
donatılmış bir özel kürsü konmuştur. Hava yağmurlu olduğundan, ileri gelenler için büyük bir çadır kurulmuş-
tur. Halktan binlerce kişi Sirkeci İskelesinden Bâb-ı Ali’ye uzanan büyük caddeyi hınca hınç doldurmuşlardır.
Askerler bando eşliğinde caddenin iki tarafına dizilmiş, herkes Mithat Paşa’nın saraydan çıkmasını heyecanla
beklemektedirler. Sadrazam arkasında “Mabeyn-i Hümâyun Başkâtibi” Sait Paşa ile birlikte yanında Padişah’ın
Hatt-ı Hümayun’u ve Kanun-ı Esasi olduğu halde, denizden Sirkeci İskelesi’ne çıkmış, oradan bando eşliğinde
karşılanarak, Bâb-ı Ali’ye gelmişti. Burada Sait Paşa, Hatt-ı Hümâyun’ u çıkarmış, öpüp başına koyduktan son-
ra Sadrazam’a vermişti. Mithat Paşa’da aynı şekilde hattı alıp okuması için, “Amedi Divan-ı Hümayun Reisi”
Mahmut Celalettin Bey’e teslim etmiş, o da saygıyla açık ve yüksek bir sesle okumuştu. Okuma işi bitince hazır
bulunanlar alkışlamışlardı.
39 Mithat Paşa’nın bu konuşması, 9 Zilhicce 1293 tarihli Sabah Gazetesi’nde “Hatt-ı Hümayun’un kıraatını
müteakib Sadrazam Mithat Paşa tarafından irâd olan makale” de yer almaktadır.
24
