Page 30 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

18 kıyye’den imal edilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu kullanılan boruların fiyatlandırılması da ayrı bir
yolsuzluktur. Kullanılacak boruların fiyatların belirlenmesi ve belirlenen fiyatın üzerinde bir fiyata sat-
tırılmaması lazımdır. Boruların kalitesinin her altı ayda bir kontrol edilmesi de gerekir. Eğer boruların
kurşunlarında bir eksiklik görülür ise bu hileli iş su-yolcu nezaretine derhal bildirilmelidir. Borular
dikkatle kontrolden geçirilmeli bir hilesi çıkar ise anında değiştirilmelidir. Öte yandan bir su-yolcu
memuru da hileli boru görüp haber vermez ise hatır ve gönüle bakılmadan cezalandırılmalıdır. Yani
özetle su dağıtımında kullanılacak boruların boyları, kalınlıkları, hangi malzemelerden üretilecekleri
belirlenmeli ve bu belirlenen ölçütlerde üretilmelidir. Çünkü kötü malzeme ile üretilmiş ürünler, çok
kısa bir zaman içerisinde arıza vermekte bu da yolların bozulmasına ve ek tamirat masraflarına neden
olmaktadır15. Esasına bakılırsa su-yollarının tamirat işleri son derece pahalıya mal olmaktadır . Kötü
malzeme kullanımı sonucu tadilat ve tamire ihtiyacı olan su-yolları ile ilgili şikayetler giderek artmak-
tadır17.

5) Diğer bir yolsuzluk da, bazı su-yolcuların kendilerinin yapması gereken görevi başkalarına
yaptırmalarıdır. Görevlerinden kazandıkları ücretin bir kısmını bunlara vererek, kendileri çalışmamak-
ta işini kaytarmaktadırlar. Su-yolcuların yapması gerek bu hizmetleri bir başkasına yaptırarak görev-
lerini suistimal etmeleri sonucunda, su-yolları ehil kimseler tarafından yapılmadığı ya da yeterince
özenle üzerinde durulmadığı için genellikle su-yolları kısa süre içerisinde bozulmaktadır18. Kimi za-
manda su-yolcuları, çırak ve kalfalarını kullanarak kendi yapmaları gereken işlere bunları vekil tayin
ederek yaptırmaktadırlar. İşlerin doğru dürüst yapılabilmesi için su yolcuların vekil kullanmamaları,
çırak, kalfa veya bir başkasına kendi görevlerini ihale etmemeleri gerekmektedir. Bu tarz uygunsuz
işleri yapanlar tespit edildiğinde cezalandırılmalıdır19.

6) Önemli bir usulsüz davranış da dersaadet veya bazı saraylara giden su yollarının gizlice deli-
nerek istedikleri gibi bahçe veya benzeri mahallere su salıverme meselesidir20. Dönemin Su-Nazırına
göre (1846) bunları yapanlar cezalandırılmalıdır. Örneğin: Böyle bir uygunsuzluğu yapan kalfa ve
korucularda biri ise altı ay hapse atılmalıdır. Çırak ise bir daha su-yolculuk da istihdam edilmemek
üzere meslekten ihraç edilmelidir21.

7) Dikkate değer bir meselede dolaylı da olsa yapılan bir yolsuzluktur. Su-yolcuların, su-yollarını
tamir etme münasebetiyle herhangi bir bölgede ki su-yolunu onardıktan sonra kaldırımları berbat
bir şekilde bırakmalarıdır. Oysa su-yolcu kendi işi bittikten sonra kaldırımcı getirip burayı layıkıyla
yaptırmalıdır22. Eğer bunu yapmaz şöyle bir üzerinden düzeltir ise hakkında cezai işlem yapılmalıdır23.
Bu tarz tamiratların keşif bedelleri için de uygunsuzluklar söz konusudur.

8) Bazı hayrat olan çeşme ve sebillerin sularının akmaması da büyük bir sorundur. Eğer böyle
çeşme ve sebillerin suları akmıyor ise, bu durumdan o bölgeye bakan “o semtin Su-Yolcusu kim ise”
o mesuldür. Ahali böyle akmayan çeşme ve sebillerin durumunu Su Nezaretine şikayet etmelidir. Ak-
mayan çeşme ve sebil suları tespit edildiği zaman, Su Nezareti tarafından gönderilen bir adamın tayini
ile buranın su yollarının, çeşmesinin gerçekten bir tamire ihtiyaç duyulduğu tespit ettirilirse, o zaman
tamirat için gerekli olan miktarın fiyatlandırılarak toplam ne kadara mal oluyor ise o miktar lazım gelen
masrafın o mahalden alınması icap etmektedir. Ancak böyle durumlarda genellikle usulsüzlük ve uy-
gunsuzlukları saptanmıştır. Su-yolcuların o mahalden topladıkları tamirat masrafı paralarını uygunsuz

30