Page 8 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Ulvi21 adını taşıyordu. Bulunduğu yer, bugünkü Ordu’nun dört km güneyindeki Eski-
pazar’dı22.

Henüz köy olmayan, fakat yerini daha bu tarihlerde tespit edebildiğimiz Hoş-
kadem mıntıkası, 1455’te, otuz köyden müteşekkil olan Hafsamana/Gölköy Niyabetine
bağlı Kargu köyündeydi. Daha doğrusu bu tarihlerde Kargu köyü, bugünkü Beylerli
köyünün Kargı mahallesi ile bugün Hoşkadem köyünün Hoşkadem mahallesinin23 bu-
lunduğu alanları kapsıyordu. Demek ki Kargu Köyü, Eceli çayının doğusunda, Eceli
çayı ile Beylerli deresi arasında yükselen bin on iki m rakımlı tepenin sırtına at üzerin-
deki bir heybe gibi oturtulmuştu.

Kargu bize, en eski zamanlardan beri Türk ülkelerinde, ani baskınları önlemek
için uygun yerlere kurulan, içinde daimî nöbetçilerin bulunduğu ve erken haber almayı
sağlayan ateş kulelerini hatırlatıyor. Zaten Kargu’nun sözcük anlamı Divanü Lûgat-it-
Türk’te de belirtildiği üzere, ateş kulesi demektir24. Bu kuleler ateşle haberleşme sis-
teminin en önemli unsuruydu. Bu bölgedeki Kargu köyü de adını fetih yıllarında burada
kurulan böyle bir kurumdan almış olmalıydı. Fetih yıllarında kurulan bu köyün
1642’lerde Beylerli köyüne dönüşerek, kendisinin bu yeni köyün mahallesi haline gel-
diğini ve ayrıca Kargu köyünden ikinci bir köyün, Hoşkadem’in de doğmuş olduğunu,
başka bir yerde ayrıntılı bir biçimde incelemiştim25.

Eceli Çayı ile Beğlerli deresi arasında yükselen tepenin üzerinde, tam zirvede
yer alan Kargu/Ateş kulesinin, Bayramlı Beyliği döneminde, özellikle ilk yüz yıllık
fetih zamanlarında, faal olduğunu düşünüyorum. Burası sınır bölgesi özelliğini yitir-
dikten sonra, kule de işlevini kaybetmiş olmalıdır. 1642 yılında, Avarız Tahriri yapı-
lırken26, yeni bir düzenleme ile Kargu’nun zirvenin doğusundaki kısmı, o yakadaki di-
ğer bazı köylerle birleştirilerek Beylerli köyü kurulmuştur. Kargu köyünün tepe nok-
tasından itibaren batı yakasında kalan kısmı ise, Küçük Aya-Nikid, Taşoğlu, Kıranköy
ile bütünleşerek Hoşkadem köyünü oluşturmuştur. Böylece Kargu köyünün bir kısmı
Kargı Mahallesi adıyla Beylerli köyüne bağlanmış oluyordu27. Tepenin üzerinden ge-
çen Kıranyol iki köyü birbirinden ayıran sınır olmuştu.

21 Nefs-i Ulvi’yi ilk araştırmalarımda Nefs-i Alevi diye okumuştum. Sonradan Ulvi olarak düzelttim
Bkz. Yediyıldız 2018: 116 vd.).

22Yediyıldız-Üstün 1992: 11-21
23 Hoşkadem, 1834’ten beri Tepeköy’ü de kapsayacak şekilde köyün tamamının adı olmakla birlikte,
köy halkı arasında burada bir mahallenin de adıdır aslında. Tepeköy’den, Kadîl’den ya da Kurdev-
yanı’ndan kalkan biri, bugün Hoşkadem camisinin bulunduğu yer olan Hoşkadem’e (mahallesine) gidi-
yor olabilir mesela…
24 Kaşgarlı Mahmud: I/426, III/241.
25 Yediyıldız 2018: 141-174. Kargu kelimesi için ayrıca bkz. Donuk 1988: 99.
26 Öz-Acun 2008.
27 Kargu (Ateş Kulesi) ve Hoşkadem ile Beylerli köylerinin doğuş konusu için bkz. Yediyıldız 2018,
Yedinci Bölüme Ek 1: “Ordu Kabataş’ta tarihi Bir Kurum: Kargu (Ateş Kulesi) ve Hoşkadem ve Beylerli
Köylerinin Doğuşu”, s. 143-174.

75