Page 119 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

yirmi dört bin kuruşa satın almıştır34. Satış senedindeki şu cümle insan toprak
ilişkileri açısından oldukça ilgi çekicidir: “… Yukarıda hudutları
müfrez/ayrılmış arz-ı milli bir kıtada tahminen üç dönüm çayır tarladan
mutasarrıf olduğumuz hisse-i şayialarımızın/bölünmemiş hisselerimizin
tamamını bu kerre Mustafa Asım Efendi’ye… bey’-i kati’-i sahih/kesin meşru
satış akdiyle sattık ve tasarruf hakkımızdan vazgeçtik ve bedelini peşinen ve
tamamen aldık” (YA-MAY-K4-013)35. Biraz kısaltarak ve bazı kelimelerini
sadeleştirerek naklettiğimiz bu cümlede, Osmanlının arz-ı miri’si, burada arz-
ı milli olarak yazılmıştır. Söz konusu yer açıkça devlet emlakidir. Satıcılar
arazinin mülküne değil tasarruf hakkına sahip olduklarını belirtmektedirler.
Ekilip biçilen bir tarla değildir. Senette belirtildiği üzere çayır yani otlak
niteliğindedir. Osmanlı sistemine göre üç yıl ekilmeyip boş bırakılan arazinin
alınıp başka birine verilmesi gerekir. Öyle anlaşılıyor ki, bu yer ne satıcılar ne
babaları ne de dedeleri tarafından hiç sürülüp ekilmemiş, üretim
yapılmamıştır36; sadece sahiplenilmiş ve sonra da satılmıştır.

Hıyarlık: Ailenin sonradan edindiği Hıyarlık adlı tarla da ilk defa
Aybastı Emlak Komisyonu’nun hazırladığı listede yer alıyor (Tablo 2).
Yüzölçümü iki bin sekiz yüz m2’dir. Bulunduğu yer yukarıda anlattığımız
Sekere tarlanın ve aşağıda söz konusu edilecek olan Düztarla’nın bitişiğinde
olmalıdır. Düztarla, eskiden beri Yediyıldız ailesinin tasarrufunda bulunan
Hacıyeri ile sınırdaştır ve kuzeyine doğru uzanmaktadır. Bugün hala Düztarla
adıyla anılan bir yerdir. 1950’lerde aile içinde Sekere ve Hıyarlık adları çok
duyulurdu, ancak ne o zamanlar ne de bugün ailenin elinde Hıyarlık ve Sekere
adında müstakil bir yer olmamıştır. Bu iki yer, zaman içinde Düztarla ile
bütünleşmiş olmalıdır. Hıyarlık da bir zamanlar Karamahmudoğullarının eline
geçmiştir (YA-MAY-K8-324). Tarlanın bazı hisseleri, 1928’de, bu ailenin
mirasçıları arasında satış işlemi görmüş (YA-MAY-K8-172); Mutafa Asım da
burayı 1937 yılında yüz yirmi lira karşılığında Karamahmudoğlu Halid’in oğlu
Hasan’ın kızı Fatma’dan satın almıştır (YA-MAY-K6-088). Bu satıştan sonra
Fatma bekârken öldüğü için ferağ işleminin gerçekleştirilemediği anlaşılıyor.
Zaten Fatma’nın hissesi Hıyarlık’ın tamamını kapsamıyor.
Karamahmudoğullarından Halid ve İzzet Ağaların müşterek tasarruflarında

34 Satıcılar, Halid Ağa’nın oğlu Hasan Ağa’dan kız torunları Naile, Nesime ve
Fatma ile Edhem Ağa’nın oğlu İzzet Ağa’nın torunu Safinaz’dır. İntikal veraseti için
bkz. YA-MAY-K4-098.

35 Mustafa Asım bu satışa dayanarak 1934 yılında tarlanın maliki olarak
tapusunu almıştır: Burada bir dönüm iki evlek olarak kaydedilmiş. Tapu kaydındaki
isimlerin bir kısmı yanlış okunmuş. Aybastı Tapu Dairesi: Geldisi cild no: 13, 14,
Tarihi: 927 Kanunu Evvel. Yevmiye No: Cild No: 13, sayfa no 1. Tarihi: 934 Temmuz.
Bkz. YA, Tapular Kitabı, s. 78.

36 Senai Yediyıldız Sarıyar’da babası Mustafa Asım’dan kendisine kalan
hissesini üç oğluna 1993’te hibe etmiştir.. Bu tapularda Sarıyer 1378 m2 gözüküyor.
Üç çocuktan her birine 1/24 hisse verilmiştir (bkz. YA, Tapular Kitabı, s. 79-81).

118