Page 33 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 33
tarih çevresi
karpuz, Soğan, Bamya, Salatalık, Donlaban (Bir harekete geçmişlerdi. Bunun üzerine İngiliz hü-
çeşit etli mantar),Sarımsak, Kabak, Yer Elması, Fa- kümeti ve Doğu Hindistan Kumpanyası Irak su-
sulye, Lobiye, semiz Otu, Turp, Kereviz, Mayda- yollarını işletmek üzere bir program hazırlamıştı.
noz, patlıcan, Biber, Şalgam, Çevender, Havuç. Ancak bu girişime önce Fransa konsolosu engel
Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Basra, s.124. olmaya çalışmış bunu Osmanlı Devleti’nin Basra
26 Basra Vilayet Salnamesi,1302,1311. körfezi konuları ile görevli Basra kapudanı izle-
27 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MKT. MHM, mişti. Bununla beraber İngiltere Hükümeti, Bab-
383/26. ı Ali’de sahip olduğu nüfuz sayesinde Dicle ve
28 Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Basra, s.126. Fırat’ın haritasını çıkarmak için iznini almıştı.
29 Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Basra, s.126. Basra kapudanının itirazı yüzünden beş yıl kadar
30 Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Basra, s.126. bu proje yapılamamıştı. Ancak 1839’da İngilizler
31 Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Basra, s.127. bu iki ırmağın haritalarını yapmak için proje ha-
zırladılar ve 1842’de bu iki suyolu haritası ta-
32 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı, mamlandı. Suphi Saatçi, Tarihi Gelişim İçinde
14 /2256 /126 /1. s.8 Irak’ta Türk Varlığı, Tarihi Araştırmalar ve Dokü-
33 Zekeriya. Kurşun; Basra Körfezinde Osmanlı mantasyon Merkezleri Kurma ve Geliştirme
İngiliz Çekişmesi, Ankara 2004, s. 10
34 Zekeriya. Kurşun; Necid ve Ahsa’da Osmanlı Vakfı, İstanbul 1996, s.106.
Hâkimiyeti, Ankara 1998, s. 220
35 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı, 42 Mübahat Kütükoğlu, Osmanlı-İngiliz İktisadi
a.g. b, s.1 Münasebetleri, C.II. İstanbul, 1976,s.76-78.
36 Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Basra, Global
43 Ufuk Gülsoy, ‘’Kutsal Proje: Ortadoğu’da Os-
Strateji Enstitüsü, (ORSAM), Center for Middle manlı Demir Yolları’’, İstanbul, 2010, s. 71
Eastern Strategic Studies, Editörler: Cengiz Eroğlu, 44 Zekeriya Kurşun; Basra Körfezinde Osmanlı
İngiliz Çekişmesi, Ankara 2004. s. 171.
Murat Babuçoğlu, Orhan Özdil; Ankara 2005, s. 68.
37 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı, 45 Ufuk Gülsoy, a.g. e, s.226
a.g. b, s.l.
37 Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Basra, s. 20. 46 Ufuk Gülsoy, a.g.e ., s. 229-230.
38 Oktay Kızılkaya,a.g,m,s.299; BOA,YEE,8/7.(21
şubat 1313-5 Mart 1898) 47 Kendisinden önce de bölgeye Sultan Abdül-
39 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Ev- hamit tarafından Ömer Paşa gönderilmiştir.
rakı, Karton No:14, Evrak No:211, Zarf No:126, Kutu
No:7. 48 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Ev-
40 Yusuf Hallaçoğlu, Basra Körfezi Maddesi Diya- rakı, Karton No:14, Evrak No:211, Zarf No:126,
net İslam Ansiklopedisi 5. Cilt, s.114, Kutu
41 Ayrıca, 1830’larda Fırat ve Dicle suyollarından No:7.
yararlanılarak, Birecik’ten Basra’ya kadar uzanan
bir hat kurmak amacına yönelik olarak İngilizler 49 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Ev-
rakı, Karton No:14, Evrak No:211, Zarf No:126,
Kutu
No:7.
50 Oktay Kızılkaya, a.g,m,s.299; BOA. HR.
SYS.95/36. (6 Haziran 1911)
31
