Page 38 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 38
tarih çevresi
icin baska tedbirlerin kullanilmasina ihtiyac sekillendirilmistir.
vardir14. Ali Riza Bey`e gore, Iran`daki gibi bir
Bagdat ve hatta butun Irak bolgesinde yapilanma henuz Irak`ta mevcut olmadigindan
bu denli yayilan siilige neyin sebep oldugunu Si`iyyetin define ait tedbirler rahatlikla
simdiye kadar o havalideki Osmanli uygulanabilir. Ayrica Irak`daki halk Siiligi
memurlarinin dikkatini cekmis olsa idi belki cehaletten kabul etmektedir. Cehaleti ortadan
de simdiye kadar bazi tedbirler dusunulup kaldirmak icin de yeni okullar kurulmasina
alinabilirdi. Ancak buralardaki memurlar gayret etmekten baska care yoktur. Siiligin
bunlara dikkat etmemis dolayisi ile de yayilmasini onlemek icin, acilacak olan bu
devletin herhangi bir tedbir almasi soz konusu yeni okullardaki egitim bir dereceye kadar
olamamistir. Bu acidan buralar ihmal genel amacli olacaktir. Ancak, asil maksada
edilmistir15. ulasmak icin din ilimleri ve peygamberin ne
demek oldugu, Islamiyetin ortaya cikis
Kisacasi Siilik Bagdat ve civarinda ozellikleri,dort halife donemi ve Islam`a
cehalet yuzunden gunden gune iyice hizmet edenler birer birer anlatilarak dogru
yerlesmekte ve yayilmaktadir. Binbasi Ali muslumanlik asilanmali bu konular
Riza Bey, Iran`da Hoy ve Samas ogrencilerin kafalarina yerlestirilmelidir.
sehbenderliginde bulundugu uc sene boyunca Iran`dan , Irak havalisine gelen tesirin boyle
Iran ve Iran`lilarla ilgili olarak su tesbiti azaltilabilecegi kanisindadir. Yani ozetle
yapabildigini soyluyor: Sii Iran`da bugun eger diyebiliriz ki, Irak bolgesinde “mekatip-i
Siilik mezhebi tesis edilmemis olsa idi, Iran iptidaiyye” acilmasiyla okullarda diger
sultaninin hakimiyeti bu denli kuvvetli bilgilerin yaninda din egitimi de verilerek
olmayabilirdi. Iran`da ne kadar akli basinda , burada yasayanlar her bakimdan
ne kadar okumus-yazmis ve tebasini anlamis aydinlatilmalidir17.
insanlar var ise, bunlarin hepsi Siililik mezhebi
uzerine oturtulmus bir egitim almak isterler. Bu sebeplerden dolayi, Irak`ta yeni
Halkin da bu egitimden gecirilmesine taraftar acilacak olan okullarin asil amaci Siiyete bir
olurlar ki zaten de bunu uygulamaktadirlar16. set cekmek olduguna gore bu okullarda
Goruldugu gibi, Ali Riza Bey, Siililgin Iran`da okutulacak mufredatin da bir dereceye kadar
bir hayli onemli oldugunu, toplumsal birligin dini olmasi da gerekmektedir. Bu amacla da
ve butunlugun din uzerine dayandirilarak Dersaadetdeki “Daru`l- Funun” ve “
saglamlastirildigini ayrica egitiminde bu Muallimin-i Sahane” mezunlarinin kuvvetli
yonde yapilarak toplumun guclendirildigini ikna kabiliyetleri ile fikih ilmine olan
Siilige buyuk bir ehemmiyet verildigini ifade hakimiyetleri dolayisiyle bu bolgeye tayin
ediyorki, hakikaten tesbitleri son derece edilip bes sene muddetle tedrise mecbur
dogrudur. Gunumuz de dahi Iran`in temel edilmeleri gerekir. Ogretmenler merkezden
yapisi Siilik uzerine oturtulmustur. Bugun gonderilmelidir.Yoksa bolgeye kafi derecede
Iran`da ne Farisilik , ne Azerilik onemlidir. ogretmen gonderilmez ise, burada ogretmen
Birincil olan Sialiktir. Ozellikle de 1979`daki bulmak cok guc degildir. Ama bu bolge
Humeyni`nin Iran`da yaptigi Islam Devrimi ile halkinin % 40`nin Sii oldugu da goz onune
devlet ve toplum yapisi tamamen buna gore alindiginda, eger ogretmenler buradan
36
