Page 82 - Tarih Çevresi Dergisi - Ocak Şubat Sayısı 2021

tarih çevresi

Binbaşı, 1846’da ise Miralay, 1850’ de Mir- Paşa`ya 18 Ocak 1870`te Vezir-i Mübaşir ün-
liva ve Süvari Kumandanı oldu.1855’de ferik- vanı verildi. Tunusta başarıları ve azmi ile
liğe yükseldi. Tunus o dönemde Osmanlı yüksek makamlara getirilen Hayreddin Paşa,
Devletine bağlı, muhtar bir eyaletti. İstan- Tunusun seviyesinin yükselmesine katkıda bu-
bul’dan tayin edilen, babadan oğla geçen “hü- lundu. Yabancı devletlerin boyunduruğundan
seyni” ailesinin yönetimindeydi 7 kurtulmak için, öncelikle ekoniminin düzene
girmesi lazımdı. O, buna gayret etmiştir. Fazla
Bundan sonra Ahmet Paşa`nın yaveri
zarar görmemek için de İngiliz, Fransız ve İtal-
olarak ilk defa Paris`i ziyaret etmiştir. 1853–
1857 yılları arasında Tunus`un temsilcisi ola- yan menfaatlerini dengede tutmaya dikkat etti.
rak Paris`te kaldı. Bu sırada Avrupa Osmanlı Devleti`nin Tunus için hayati öneme
medeniyetini yakından tanıma firsatı buldu. haiz olduğunu biliyordu. Bu sebeple 1877- 78
1855`te kendisine feriklik rütbesi verildi. Tu- Osmanlı- Rus Harbinde Osmanlı devletine
nusun Osmanlı ile irtibatını da ihmal etmedi. elinden gelen yardımı esirgemedi. Hayreddin
Çalısmaları Sultan Abdulaziz tarafindan tak- Paşa, 1877`deki istifasina kadar Tunus`daki
dirle karşılandı. Tunus`ta olduğu gibi İstan- reformcu grubun en önemli temsilcisi oldu.
bul`da dahi itibarı devamlı artmaktaydı. Tunus idaresinin ıslahı, merkezi yönetimin dü-
1860`da Tunus anayasa`sını hazırlayan komis- zenlenmesi, yıllık gelirlerin yarısına yaklaşan
yona üye seçilen Hayreddin Paşa bir yıl sonra dış borçların ödenmesi, tarım reformu, Tunus-
Meclis-i Ekber`in önce üyesi sonra başkanı lular ve yabancılar arasındaki davalara bakan
oldu. Hukuki reformlarda etkin bir rol oynadı. mahkemenin oluşturulması, mahalli idarelerin
Askerlik kanunu hazırlayan komisyon da baş- tanzimi yaptığı önemli reformlar arasındaydı.
kanlık etti. 1862`ye kadar Tunus`ta Donan- Ayrıca eğitime büyük önem vererek devlet ba-
mayı ıslaha ve modernleştirmeye çalıştı. sımevinin ıslahı, yeni genel kütüphane kur-
“Ahdu`l eman” adı verilen yenileşme hareke- ması gibi işlere nezaret etti. Vakıfları tekrar
tinin Osmanlıda uygulanan Tanzimatla ben- düzenledi, gelirleri artırdı. Klasik Paşa`lardan
zerligi son derece açıktı. Bütün bunların farklı olarak dünyanın gidişatından haber-
8
uygulanmasında Hayreddin Paşa, Osmanlı`nın dardı .
Reşid Paşasının yerini tutuyordu. 1862’de Ha- Hayreddin Paşa halk tarafindan sevili-
zinedar Mustafa Paşa ile araları açıldı. Bu sı- yor, hizmetleri takdir ediliyordu. Ancak Tunus
rada Bahriye müdürü ve Meclis-i Ekber Beyi Sadık Paşa ile aralarında çıkan bir ihtilaf
başkanı idi, fakat görevinden istifa etti. 1869
üzerine görevinden ayrılıp Parise gitti. Bir süre
yılına kadar herhangi bir resmi görev almadı.
Fransa`da kalan Hayreddin Paşa`yı II. Abdül-
Ancak bu dönemde İstanbul`a ve bazı Avrupa
hamit İstanbula getirtti. Ağustos 1878 de İs-
şehirlerine gönderildi.
tanbula gelince kendisine vezaret rütbesi
Tunus mali açıdan iflas halindeydi. verilerek Meclis-i Ayan üyeliğne daha sonra
Borçların düzenlenmesi ve birleştirilmesi için da yeni kurulan Maliye komisyonu başkanlı-
kurulan Milletlerarası Maliye Komisyonu baş- ğına getirildi. II. Abdülhamit onu bu makama
kanlığına seçildi. Bu komisyonda Fransız, İn- tayin ederken ehliyetli bir devlet adamı bul-
giliz ve İtalyan üyeler vardı. Hayreddin mayı umuyordu. Ancak, Paşa Türkçeyi az bi-

80