Page 79 - Tarih Çevresi Dergisi - Ocak Şubat Sayısı 2021

tarih çevresi

Tunuslu Hayreddin Paşa’nın Islahat’a

Dair Görüşleri İle İlgili Bir Belge

Prof. Dr Selda KILIÇ

Öz Tunuslu Hayrddtin Paşa’ya II. Abdul-
hamit, Kanun- Esasi, Avrupa ile ilişkiler, Jan-
Tanzimat’la başlayıp Meşrutiyet ile
darma Teşkilatı ve Islahat konusu ile ilgili
devam eden çağdaşlaşma hareketi monarşik
sistemden, parlementolu meşruti bir yönetim sorular yönelttiğini, Paşa’nın da bunu bir la-
sistemine geçişle noktalanmıştır. Anayasa ça- yıha şeklinde Sultana arz ettiğini görüyoruz.
lışmalarının başlangıcından itibaren yakından Buradaki önemli konulardan birisi Padişah`ın
ilgilenen, hatta tahta çıkabilmek için Kanun-ı Avrupa Devletlerinin Osmanlı içişlerine karış-
Esasi`yi ilan etme sözünü veren II. Abdülha- malarını önlemek için, anayasa marifeti ile en-
mit, Kanun-ıEsasi ilan edilip, Meclis açıldık- gellenip engellenemeyeceği meselesidir.
tan kısa bir süre sonra 1877- 1878 Osmanlı- Aslında anayasal çalışmalara başından beri
Rus savaşını da bahane ederek Meclisi kapat- karşı olan II. Abdulhamitin, Avrupanın iç iş-
mıştır. Bundan sonra da 1908`de II. Meşruti- lerine karışmalarından o kadar bunalmıştır ki,
yet`in ilanına kadar anayasa taraftarlarının anayasal bir çerçeve içerisinde olsa bile bu
mücadelesi başlamıştır. İşte Osmanlı konuya bir çözüm aradığı görülmektedir.
Devleti`nin birçok sorunla karşı karşıya kal-
Anahtar Kelimeler: Kanun-i Esasi, Tu-
dığı bu dönemde padişah çevresindeki güven-
nuslu Hayreddin Paşa, II. Abdulhamit, Parla-
diği bürokrat ve aydınlara sorunları danışmış,
menter Sistem, Meclis-i Mebusan
onların fikirlerini almıştır. Bunlardan birisi de
Tunuslu Hayreddin Paşa’dır.

77