Page 193 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Bu arada Türkiye, Müttefiklerin karşı çıkması eleştirmiş ve Türk yöneticilerini
nedeniyle, bir süre stratejik bir madde olan düşüncesizlikle suçlamıştı. Büyükelçi Murray
"krom" madenini bu anlaşmaların dışında gelecekteki tüm Amerikan yardımının ön
tutmuşsa da 15 Ocak 1943 tarihinden koşulu olarak"Türkiye'nin demokratik
başlayarak, bu ticaretin içine "krom" madeni ülkelerden yana olduğunu açıkça beyan
de dahil edilir. Almanya'nın temel başarısı, etmesini istemişti."189
Türk kromunu denetim altına almış olmasıdır.
Tüm müttefiklerde Türkiye'nin
Gerçi anlaşma bir silah kredisi için yeni bir Almanya ağırlıklı bir siyasa izlediği düşüncesi
anlaşma yapılması demektir ama 1 Nisan egemen olmuştu. İngiliz Amirali Kelly,
1943-31 Aralık 1943 tarihleri arasında bir kez dönemin Ulaştırma Bakanlığı'nı yapmış olan
daha 45 bin ton "krom" ve 1944 yılı için 90 bin Fahri Ergin'e gelerek şu serzenişte

ton, yani Ocak 1943-31 Aralık 1944 tarihleri bulunmuştu: ".kahve veriyoruz Almanlara
arasında toplam 180 bin ton "krom" sevki hediye ediyorsunuz, gazı, benzini biraz fazla
öngörmektedir. versek, onları da Almanlar'a vereceksiniz.

Almanya'nın 1944 yılı Ocak ayında Büyük ölçüde Almanya'ya balık ihraç ederek
Doğu cephesinden Polonya sınırına kadar geri onları besliyorsunuz..."190 Bu arada Türk
çekilmesi, Müttefiklerin İtalya'nın kuzeyine Hükümeti tüm tehdit ve uyarılara karşın 15
doğru ilerlemeleri, hem İngiltere'nin hem de Mart'a kadar Almanya'ya 75.842 ton "krom"
ABD'nin Türkiye üzerindeki baskılarının ihraç etmişti. Sonunda İngiltere ve ABD 14
yoğunlaşmasına neden olmuştu. İngiltere ve Nisan'da Türkiye'ye verdikleri ortak bir notada
ABD, Almanya'ya kesin sonuca ulaşacak bir "Türk hükümeti'nin Almaya'ya krom
saldırıya kalkışmadan, Türkiye'nin sevkıyatının derhal durdurulmasını, aksi
Almanya'ya krom satışının mutlaka takdirde ekonomik ambargo ve abluka

durdurulmasını istiyorlardı. Kromun savaş uygulanacağını"191 bildirmek zorunda
sırasında o kadar büyük bir önemi vardı ki; kalacaklardı. Fakat Dışişleri Bakanı Numan
ABD Büyükelçisi krom sevkıyatının yapıldığı Menemencioğlu'nun Müttefiklerin bu notasına
demiryollarını işlemez duruma getirmek için vermiş olduğu yanıt: "Ülkesinin Mihver'le
ticari ilişkileri kesmek gibi bir lüksü göze
Meriç nehri üzerindeki köprülerin
alamayacağı" şeklindeydi.192
uçurulmasını önermişti.187 ABD, Türkiye'nin
Almanya'ya krom göndermesini başından beri C. Mihver Savaş Gemilerinin
kaygıyla izliyordu.188 TürkBoğazlarından Geçmesi

KonusundaMüttefik Sav ve Tepkileri
Türk-Alman Krom Anlaşması ABD'de,
Türkiye'nin verdiği sözden geri dönüşü olarak Müttefik devletlerle Türkiye arasında
algılanmıştı. ABD'nin Ankara Büyükelçisi sorun yaratan, ilişkilerin soğumasına neden
Mac Murray, bu aşamada Türk tutumunu olan bir başka olay da Alman ve İtalyan savaş

191