Page 74 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

SANAT VE TOPLUMSALLAŞMADA BİLİMİN IŞIĞI

Prof. Dr. Fikri AKDENİZ

Öncelikle sanat ve bilim tanımlarını verelim.
Sanat: bir toplumun ortak düşüncelerinin değerlerinin ve ilgi alanlarının yansımasıdır. Sanat, siya-
si konuları ifade edebilir ve toplumsal değişimi yaratacak olayları etkileyebilir. Ayrıca, Sanatı; bir
duygu, bir düşünce ya da bir tasarının ortaya koyulmasında ve bunun anlatımında kullanılan yöntem-
lerin tamamı veya bu anlatımdan ortaya çıkan özgün bilginin üretildiği yaratıcılık olarak ta tanım-
layabiliriz. Resim, müzik, heykel, mimarlık edebiyat, tiyatro, sinema, opera, bale gibi birçok sanat
dalından bahsediyoruz.
Bilim: Doğanın ve evrenin gerçeklerine ilişkin gözlemleri ve izlenimleri değerlendirerek, elde edilen
bilgileri yöntemli bir şekilde tanımlayıp sınıflandıran, bunların nedenlerini ve aralarındaki ilişkileri
araştıran, bağlı oldukları yasaları belirlemeye çalışan nesnel birikim olarak tanımlanabilir. Bilim,
insanın aklını ve düşünme yeteneğini kullanmaya başlamasıyla birlikte doğmuştur. Bilimin amacı
doğayı ve evreni hem bir bütün olarak hem de parçalarıyla birlikte açıklamaktır.
Ünlü İngiliz bilim insanı biyolog ve doğa tarihçisi Charles Darwin (1809-1882)’e ait olduğu
söylenen '' deyişle devam ediyorum: “Bilim ve Sanat bir kuşun iki kanadı gibidir. Bu iki kanadı kul-
lanabilen toplumlar uçar ve özgür olurlar. Uçamayanlar ise tavuk olur... 'Tavuk toplum', önüne atılan
bir avuç yemi gagalarken, arkadan yumurtalarının alındığının farkında bile olmaz...
Tarihsel süreç içinde insanın özgürleşmesi, bilim, sanat, siyaset dahil her alandaki ilerleme ve
gelişme "yanlışa yanlış" diyenlerin varlığı ile kanıtlanmıştır. Aydın insanın sorumluluğu toplumsal
bilince yansır. Diğer bireylerce örnek alınır. Savunduğu değerler, daha çok geçerlilik kazanır. Toplu-
mun değeri yükselir; niteliksel gelişmelere öncülük eder, evrensel gidişi yönlendirir.
İngiliz düşünür Francis Bacon (1561-1626)’un belirttiği gibi ‘bilgi en büyük güçtür’ deyimi bir
ölçüde günümüz dünyasının da bir aynasıdır. Bilim dinamik bir yapıya sahiptir. Bilimsel düşün-
cenin amacı var olan bilgi birikimini korumak değil, daha çok bilgi edinmek, kişileri daha dinamik
kılmaktır.

74