Page 71 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Tartaglia, x, x2 ve x3 terimleri içeren üçüncü dereceden denklemler üzerinde çalıştı. Tüm
küplü denklemler için genel çözüm yolu buldu. Bu becerisiyle o dönem halk önünde yapılan
matematik yarışmalarında ün sahibi oldu. Sayılar ve ölçüler üzerine genel inceleme adlı eseri,
temel matematiğe ilişkin ansiklopedik bir yapıttır.

İtalyan matematikçi Girolama Cardan (1501-1576) astronomi ve cebir alanında başarılı
çalışmalar yapmıştır. Tartaglia’nın hayranı ve rakibidir. Cardan, Tartaglia’dan küplü denklem-
leri nasıl çözdüğünü kendisine göstermesini ister. Asla kimseye açıklamayacağına dair onur
sözü vermesine rağmen öğrendiği bu yöntemi 15 yıl sonra yazdığı bir cebir kitabında bozar ve
açıklar.

Edinburgh doğumlu John Napier (1550-1617 ) Logaritmayı icat etmiştir.
İslam matematikçileri tarafından geliştirilen trigonometri, 15. yüzyılda Avusturyalı matem-
atikçi ve astronom Georg Von Peuerbach (1423-1461) ve Alman matematikçi ve astronom
Johann Müller (1436-1476) tarafından geliştirildi. Trigonometrinin yöntem olarak kullanımı,
başlıca uygulama alanı olan astronominin de gelişmesine çok önemli katkılarda bulundu.
Flaman matematikçi Simon Stevin (1548-1620), cebirde sembollerin kullanılmasını başlat-
tı. Sembolleşmenin yetersiz olması cebirde ilerlemeyi geciktirmişti. Sembollerin kullanımı, ce-
bir ve trigonometriyi kısmen basitleştirdi.

6. OSMANLI DÖNEMİNDEKİ RESİM SANATI YASAĞININ CEHALETE
ETKİSİ

Osmanlı din adamları resmi yasaklayınca doğayı anlama çabası ortadan kalkmıştır. Batıda (Avru-
pa’da) ve doğuda (Çin ve Hint kültürlerinde) İslam’ın egemen olduğu toprakların dışında görsel
sanatların iki temel tekniği resim ve heykel sanatı insan yaşamını zenginleştiren, estetik duyarlığını
canlandıran etkinlikler olarak gelişmiştir. Resmin özellikle batı dünyasına getirdiği zenginliği İslam
toplumları göremediler. Resim Dünyanın görsel öğretisi oldu. (Doğan Kuban, HBT Sayı 145, sayfa 7,
2019)

Resim tarihi, insanın doğayı algılamasıyla başlamıştır. İlkel insanın yaşamında mağara duvarların-
daki ilkel figürler resmin doğa gözlemi olduğunu gösterir. Resim disiplin olarak bilimler arasında
sayılmamakla birlikte matematik dahil onu oluşturan bileşenler doğadan kaynaklanmaktadır.

Sanatı dışlayan, felsefeyi reddeden, bilim ve matematiğe önem vermediği için bilim dünyasında
kalıcı hiçbir iz bırakamayan, Osmanlı imparatorluğunun kültür yaşamını körleştiren medrese eğitimi
ile Osmanlılar Avrupa’daki tüm bilim çevresinin dışında kaldılar. Osmanlı medresesi evrensel aydın-
lanma sürecine kulağını tıkayarak uygarlık tarihinde düşünsel gelişmelerden koptu (Doğan Kuban
HBT Sayı 144, Sayfa 7, 2018).

Özellikle resim, Rönesans yaşamının gerçek aynası oldu. Günümüz toplumu, sanata Rönesans’taki
önemi vermiyor. Bununla birlikte, günümüzde resim sanatının modern yaşamın bir temel ögesi olduğu
ve bilimin gelişmesinde önemli bir payı olduğu yadsınamamaktadır

71