Page 68 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Coğrafi keşifler yaygın inançların tüm değerlerini yıktı. Ortaçağ’a özgü ekonomi, mimari, sanat ve
düşünce biçimleri bir daha ortaya çıkmamak üzere kayboldu. Bunların yerine ekonomide kapitalist,
sanatta ve edebiyatta klasik, doğaya yaklaşımı bakımından daha bilimsel olan yeni bir kültür gelişti.
Bu yapı içinde önceleri, Venedik, Cenova, Floransa ve Milano gibi büyük kentler, hem siyasal hem
de ekonomik bakımdan bağımsızlık kazandılar. Rönesans’ın sanat, bilim ve entelektüel uygarlığını
kurdular.

Ancak Reform hareketi ve buna karşı Papalığın Karşı-Reform hareketi ile tepki göstermesi ve yeni
yerlerin keşfi Rönesans’ı Akdeniz kıyılarından, daha özgür ve zengin Kuzey Avrupa ülkelerine ve
İngiltere’ye göçüne neden oldu. Bunda ahlaki olarak emeğe tavrı ile kapitalizmin gelişimine ve
dolayısıyla bilimin gelişmesine, Protestan inancı etkili olmuştur. Toplumun laikleşmesi ve sivil yöne-
time doğru toplumsal gelişim başladı.
3. TRABZON AKADEMİSİ VE İSLAM DÜNYASININ RÖNESANS’A ETKİLERİ

13. yüzyılın sonlarında bilimsel çalışmaları geliştirmek amacıyla Trabzon’da bir akademi
kuruluyor. Akademinin programı doğrultusunda Tebriz'deki rasathaneye Rum Pontus’tan
Nicephoros Gregoras (1295-1360) adlı bir araştırmacı astronom gönderiliyor. Gregoras
çok sayıda kitapla Trabzon'a dönüyor. Burada Astronomi çalışmaları geliştiriliyor. Bazıları
Yunanca'ya çevriliyor. 14. yüzyılda Bizans astronomisinde görülen canlanma Tebriz'den
getirilen yazmalara dayanmaktadır. Bu yazmalardan bazıları Güney İtalya'ya taşınmıştır.
Görüldüğü gibi bu gelişmeler Türklerin İslam dünyasına egemen olduğu 11. yüzyıldan itibar-
en yapılmış çalışmaların da Rönesans'ın doğuşunda etkisinin olduğunu ortaya koymaktadır.

Tarihsel verilerin ışığında 11.yüzyılın sonundan itibaren İslam düşünürlerinin Batı
dünyasına etki yapmaya başladığı görülür. Bu dönemdeki çeviriler doğa bilimlerine ve
matematik bilimine yöneliktir. Çevirilerin ilk başladığı yüzyılda Batıdaki ilk üniversitelerin
kuruluşu da belli bir anlam taşımaktadır. Saldırı amaçlı Haçlı seferleri bir yana bırakılırsa, bu
etkiler İspanya üzerinden üç ana yolla gerçekleşmiştir:
a) Bazı Hıristiyan ve Yahudilerin İslam dünyasında eğitim almaları,
b) Latin dünyasında Arapça konuşan bazı öğretmenlerin bulunması,
c) Arapça bilim ve felsefe yapıtlarının İbranice ve Latince'ye çevrilmesi

En etkili ve sürekli olanı çeviri eserlerdir. Bunlar arasında Arap asıllı Kindi (801-866),
Kazakistan doğumlu Farabi (870-950), Fars asıllı İbn-i Sina (980-1037), Gazali (1059-1111),
Endülüslü Arap bilim insanı İbn Rüşd (1126-1198), El-Bitruci (1153-1233) nin eserler-
ini sayabiliriz. Çevirilerin ilk başladığı yüzyılda, Avrupa'da ilk üniversitelerin kurulduğu
görülmektedir.

Eski Yunan kültürü, Doğu'dan, Mezopotamya ve Mısır kültüründen etkilenerek kendi
uygarlığını oluşturdu. Mısır ve Babil uygarlıklarının etkisiyle İyonya'da Ege kıyılarında çeşitli
filozoflarca geliştirilen felsefi akımların etkileri Asya ve Kuzey Afrika'dan İtalya ve İspanya'ya
taşınarak bilimsel bilgi Avrupa kıtasına getirilmiştir.

68