Page 64 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

İyonyalı ozan. Batı edebiyatının ilk büyük eserleri kabul edilen İlyada ve Odysseia destanlarının
yazarı veya derleyicisi olduğu kabul edilmektedir.

Pythagoras (Pisagor) (MÖ 560-480) : İyonya (Ionia) bölgesinde Samos (Sisam) adasın-
da doğmuştur. Pythagoras, Matematik, Astronomi ve Müzik teorisinde önemli gelişmelere katkı
sağlamış İyonya’lı bir filozofudur. Bir dik üçgenin kenarları arasında Pythagoras Teoremi olarak
bilinen a2 +b2 =c2 ilişkisi Mısırlılar, Babilliler ve Çinliler tarafından Pythagoras’ın yaşadığı dönem-
den 1000 yıl öncesinde biliniyor olmasına karşın anılan eşitliği geometrik düşünceyle ilk O kanıt-
ladığı için resmi matematik tarihinde teorem O’nun adıyla anılmaktadır. Adına karşın belirtilen
teorem Pythagoras tarafından bulunmamıştır. Teoremin formülleştirilip yazılması Hint matematikçisi
Baudhayana (M.Ö. 800-740) ya aittir.

Pythagoras’ın çocukluk ve gençlik yılları: Pythagoras çocukluk yıllarını Samos’ta geçirmiş
iyi bir eğitim almış ve oldukça zengin olan babasının ticaret yapması nedeniyle birçok yere seyahat
etmiştir. Samos halkı güçlü ve o dönemin teknolojik olarak gelişmiş bir şehir devletine sahipti. Şehir
önemli bir ticaret merkeziydi. Dini festivallerin odak yeriydi. Pythagoras gençliğinde öğretmeni olan
Soktatik filozoflar öncesi Syros’lu filozof Pherecydes’ten (MÖ. 580-520) çok etkilenmiştir. 18-20
yaşlarında iken Miletos’lu Thales’i (M.Ö.624-546) ziyaret etmiştir. Thales kendisine Mısır’a gider-
ek daha çok Matematik ve Astronomi öğrenmesi tavsiyesinde bulunmuştur. Pythagoras, Thales’in
öğrencisi Anaximander (M.Ö. 610-546) in Miletus’daki derslerine girerek geometri ve evren bilimi
(cozmology) öğrenmiştir. Mısır ve Mezepotamya’da aydınlanmış olarak Samos’a dönmüş daha son-
raları İtalya’nın güney ucunda Croton’ da kendi okulunu kurmuştur.

Heracleitos (MÖ 535–475 ), Efes'te yaşamış Sokrates öncesi filozof. Batı felsefe tarihinde din-
amik bir felsefî sistem ortaya koyan ilk kişidir Heracleitos’un düşüncesinde karşıtlar (en azından
karşıt eğilimler) mutlaka birliğe kavuşur Bu karşıtlıklardan, çatışmalardan ve çelişkilerden kaçınıl-
ması anlamına gelmez. Aslında bunlar bir araya gelerek dünyayı meydana getirirler. Yani çelişkiyi
kaldırırsak, gerçekliği de ortadan kaldırırız. Bu da gerçekliğin doğasının durağan olmamasından kay-
naklanır. Her şey her zaman akış halindedir. Ona göre dünyadaki hiçbir şey durmaz. Her şey her an
değişir. Evrendeki her şey böyledir. Heracleitos onları bu açıdan ateşe benzetir. Ateş nesneymiş gibi
gözükür ama nesneden çok süreçtir. Bu derin olduğu kadar aynı zamanda bozguncu bir düşüncedir.
Çünkü insanoğlu her daim tutunacak durağan bir şeyler, geçip gitmeyen, kalıcı şeyler arar. Oysa Her-
acleitos bize (aslında hepimizin içten içe çok iyi bildiği gibi) böyle bir şeyin var olmadığını söyler.
Değişme yaşamın ve evrenin yasasıdır. Her şeyi o yönetir ve ondan kaçınmamız mümkün değildir.

Anaxagoras (MÖ. 500–428 ), Sokrates öncesi filozoflardan biridir.. Anaxagoras'ın doğum yeri
olarak bugün Urla yakınında bulunan eski adıyla Klazomenai şehri gösterilir. Anaxagoras bu şeh-
rin soylu ailelerinden birine mensuptur. Felsefe ve bilimsel araştırma ruhunu Ionia’dan Atina’ya
getiren kişi kendisiydi. Gök cisimlerine dair gözlemleri onu evrensel düzen için yeni teoriler üretm-
eye yöneltti. Güneşi, bilimsel olarak anlatmayı ve gök cisimlerinin, yeryüzünden kopmuş ve hızla
dönmesi nedeniyle ateşlenmiş olan taş yığınları olduğunu açıklamayı denemiştir. Anaxagoras’ın
ortaya koyduğu düşünceler, duyularımız aracılığıyla maddi varlıkları akıl yoluyla kavramayı, deney
ve gözlemlerle anlamayı seçtiğini ortaya koymaktadır. Bu onun rasyonel dediğimiz akılcı bir düşünür
olduğunu gösterir. Anaxagoras, dini dogmalara aykırı davranmaktan sorumlu tutulması üzerine
tutuklandı. Onun beraat etmesini sağlamak için Atina şehir devleti lideri ve Anaxagoras’ın öğrencisi
Perikles (MÖ. 495-429)‘in bütün düşüncelerine ihtiyaç duyuldu. Buna karşın Atina’dan Lampsacus’a

64