Page 63 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

İyonya ve İyonlar(MÖ 1200-745)İyonya, antik çağda Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akha-
lar tarafından Milet, Efes, Foça ve İzmir çevresinde sahil şeridinde Anadolu’nun batısında ve yakın
adaların bulunduğu bölgede kurulmuştur. Bu bölgede yaşayanlara İyonlar adı verilir. İyonlar, şehir
devletleri kurdular. Ticaretin gelişmesi sonucu birçok kültür ile ilişki kurdular. Ekonominin gelişmesi
ve demokrasinin varlığı; fikir, sanat ve bilim alanında önemli gelişmelere neden olmuştur. İyon şair ve
yazarları tarafından kaleme alınan trajedi, komedi ve dramlar günümüze kadar önemlerini korudular.
Edebiyatta Homeros (MÖ 750-700) destanları önemlidir

Şehir devletlerinin önemi, özgür düşünce ve bilimin ilk kez burada doğmuş olmasıdır. İyonlar,
mimaride büyük eserler ortaya koymuşlar. Efes’teki Artemis Tapınağı dünyanın en güzel eserlerinden
sayılan görkemli bir yapıdır. Efes şehrinde, bugün bile görenleri hayran bırakan büyük bir tiyatro
vardır. Bu tiyatro 50 binin üzerinde izleyiciyi alabilecek kapasiteye sahipti. İyonya’lı filozoflar MÖ
6.yüzyılda Miletus’taki Milesian felsefe okulunda toplandılar. Çalışmalarının çoğunu Sokrates (MÖ.
469-399) döneminden önce tamamladıkları için kendilerine Sokratik filozoflar öncesi İyonya’lı filozo-
flar da denir. Fenikeliler vasıtasıyla, Fenike alfabesini öğrenen İyonyalılar bu alfabenin batıya aktarıl-
masını da sağlamışlardır. İyon uygarlığı her alanda Yunan uygarlığını etkilemiştir. Felsefe, Matematik
ve astronomi bilimlerinin gelişmesine önderlik etmişlerdir.

Burada, MÖ.6. yüzyıldan başlayarak Thales, Anaximander, Anaximenes, Evren hakkındaki fikirler-
ini geliştirdiler. Felsefe, matematik ve astronominin temellerini attılar. İyonya filozofları güneş, ay,
gezegenler ve yıldızların davranışlarını ve doğayı anlamaya çalıştılar. Bu öncü bilim insanları ma-
teryalisttiler, Dünya ve Evrenin içindeki başka herşey maddi maddeden yapılmıştı. Bununla birlikte,
maddelerin ne olduğu konusunda onların farklı fikirleri vardı. Thales içinherşeyin temeli suydu Sonra-
dan gelen Anaximander felsefe üzerinde ilk yazan filozoftu. O ilk ilke olarak sonsuzu kabul etti. İlke
olarak niçin ‘sonsuz’u seçtiğini de bilmektedir. Çünkü sırf böyle bir kavram yaşam sürecinin sonsuza
kadar devamını güven altına alabilir. Böylece dünyanın tanıdığı ya da tanıyacağı bütün varlıklar son-
suz sayıda olmuş ve olacaklardır. Ondan daha genç olan çağdaşı, Anaximenes ilk ilke olarak havayı
aldı

THALES (MÖ 624-546): Miletus’lu Thales, Sokrates öncesi dönemde yaşamış olan Anadolu’lu bir
filozoftur. İlk filozoflardan olduğu için felsefenin babası ve bilimin öncüsü olarak adlandırılır. Ticaretle
uğraşmış ve bu nedenle Mısır'da bulunmuştur. Elimize ulaşmış hiçbir metni yoktur
ANAXİMANDER (MÖ610-545) Miletus'da doğmuş ve Sokrates öncesi dönemde yaşamış İyonya’lı
bir doğa filozoftur. Astronominin kurucusu ve ilk kez bir kozmoloji ya da dünya üzerine sistematik
felsefe görüşü getiren filozof kabul edilir. Thales'in öğrencisidir. Aynı zamanda tarihsel kaynaklara
göre öğretilerini kaleme almış ilk filozoftur ve eseri Greek dilinde düzyazı olarak kaleme alınmış ilk
kitaptır. Ancak yazdıklarından sadece bir cümle günümüze ulaşmıştır.
ANAXİMENES (MÖ585-525) Bir rivayete göre Anaximander’in öğrencisidir. Miletus okulunun üç
büyük filozofundan sonuncusudur ve ilkçağ felsefe tarihi açısından önemli bir düşünürdür.

İz bırakan diğer bazı İyonya’lı / Batı Anadolu’lu filozoflar:
Şiirde Homeros (MÖ 750-700) genel görüşe göre, İonia’daki İzmir’de (Smyrna’da) doğdu. İonia
yöresinde yaşadığı kabul edilmektedir. Bu arada doğduğu yerden ayrılıp Khios (Sakız) Adası’na yer-
leştiği de kabul edilir. Homeros Antik Çağ'da yaşamış

63