Page 78 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Temsiliye merkezinde meclisin İstanbul’da toplanması konusunda anlaşmazlık çıktığını, yine de me-
clisin İstanbul’da toplanmasının uygun görüldüğünü bildirmiştir (ATASE, ATAZB, 23/46, lef: aj ).
Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Reisi adına Kâzım Karabekir’e gönderilen bir telgrafta meclisin
İstanbul’da toplanmasının daha uygun olacağı açıklanmıştır (ATASE, ATAZB, 20/206, lef: ap; ATASE,
ATAZB, 20/206, lef: apa ). 20 Kasım 1919 tarihinde cemiyet adına Hayri Bey, Mustafa Kemal Paşa’ya
Trabzon ahalisi olarak hemfikir olduklarını bildirilmiştir. Bununla birlikte meclisin toplanma konusu
dışında Milli Mücadele esaslarını aynı şekilde benimsediklerini de eklemiştir (ATASE, ATAZB, 23/46,
lef: ci ). Bu durum elbette Temsil Heyeti ve Mustafa Kemal Paşa cephesinin hoşuna gitmemiştir.
Ayrıca Trabzon Heyet-i Temsiliye merkezinde fikir ayrılıklarının yaşanıyor olması yapılan seçimlere
de yansıyacaktır. Görüldüğü üzere Trabzon sancağında seçim konusu kadar İttihat-İtilaf mücadelesi
de ön plana çıkmıştır.

Kasım ayının ortalarına gelinmiş ve sancaktan yeni adaylar belli olmuştur. Çanakkale Mevki
Müstahkem Kumandanı Miralay Şevket Bey tarafından “Nuh Beye” şifresiyle bizzat Mustafa Ke-
mal Paşa’nın kendisine gönderdiği şifrede “Millî Türk Fırkasının namzedleri listesi ber-vech-i âyi
ma?rûzdur. Evvelce takdim edilen sosyalist namzedlerin nazar-ı dikkate alınması mercûdur efendim…
Hamdi Bey Türk Dünyası muharriri Trabzon…” notuyla Hamdi Bey’in Trabzon sancağından seçilme-
si gerektiğini bildirmiştir. Telgrafında ayrıca Milli Türk Fırkası adına diğer sancaklardan aday göster-
ilen başka isimlere de yer vermiştir (ATASE, ATAZB, 20/206, lef: cd). Miralay Şevket Bey yine aynı
tarihlerde Sivas’a gönderdiği başka bir şifrede Mustafa Kemal Paşa’ya Trabzon sancağından Sulh ve
Selâmet Fırkası memurlarından Hacı Fazıl Efendi’nin aday gösterildiğini bildirmiş, telgrafında ayrıca
bu fırkadan aday gösterilen isimlerin birçoğunun Temsil Heyeti namına çalışmasının temin edildiğini
de belirtmiştir (ATASE, ATAZB, 20/206, lef: ce).

Görüldüğü gibi sancaktan sürpriz isimler aday olmuştur. Ancak sürprizler bununla sınırlı kalma-
mış ve sancaktan bazı isimler hakkında Sivas’a beklenmedik haberler gitmiştir. Harbiye Nazırı Ce-
mal Paşa 17 Kasım 1919 tarihinde Mustafa Kemal Paşa’ya bir telgraf çekerek bazı isimlerin İstanbul
Hükûmeti tarafından mebus seçilmesinin istenmediğini bildirmiştir. Bu isimler arasında Trabzon san-
cağından eski mebus Hafız Mehmet Efendi’nin ismi de bulunmaktadır. Nitekim bunun sebebi hak-
kında malumatta bulunmamıştır. Sadece telgrafında Mustafa Kemal Paşa’dan bu isimler hakkında
gerekenin yapılmasını istemiştir (ATASE, ATAZB, 20/206, lef: cp).

Cemal Paşa ve Mustafa Kemal Paşa arasında yapılan bu görüşmeden sonra Mustafa Kemal Paşa
Ankara’da Ali Fuat Paşa’ya gönderdiği şifrede hem durumu anlatmış hem de meclisin İstanbul’da
toplanmasının sakıncalarından bahsetmiştir. Şifrede ayrıca seçimler bittikten sonra mebusların İstan-
bul'a gitmeden önce bir kısmının Eskişehir'de, bir kısmının da Trabzon ve Samsun'da toplanmasına
karar verildiği bildirmiştir. Kendisinden bu konu ile alakalı gerekli tedbirleri almasını ve mebusların
belirlenen noktalara ulaşması için gerekenleri yapmasını istemiştir. Bunun üzerine Ali Fuat Paşa me-
busların İstanbul’a gitmeden evvel Eskişehir ve Trabzon'da toplanacakları yerler hakkında Trabzon
sancağında Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti merkezleri ile gerekli görüşmeleri yapmaya başlamıştır (TİTE,
1599/G:313, lef: 28).

Görüşmeler devam ederken Mustafa Kemal Paşa, seçilmesini istemediği isimleri belirlemiştir.

78