Page 11 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Sonuç
Görüldüğü gibi 1922 yılı Göle Kazasının işgücü, ekonomik yapısı, tarımsal faaliyetleri hakkında
bize ipuçları veren bu belgenin ışığında, şu sonuca varmamız mümkündür; savaş ortamı içinde bu-
lunulmasından dolayı kaza’da tarımsal üretim düzeyi oldukça düşüktür. Bir yıl içinde 200 dönümlük
bir araziyi ekip, biçebilecek kimse yoktur. 1922 yılı itibarıyla arpa dışında başka bir şey ekilmemek-
tedir. Yani tahıl üretiminin tamamını arpa teşkil etmektedir. 1 dönüm araziye ekilen 12 kıyye tohum,
84 kıyye hasılat vermektedir. Ziraat alet ve makinası kullanıldığında 7 dönümlük bir arazi ekildiğinde
takriben 754 kg (588 kıyye) hasılat alınmaktadır. 3 dönümlük bir arazi öküz-sapan ile ekilip-biçilir ise,
250 kıyye hasılat alınabilmektedir. Kaza’da pulluk, karasaban, tohum ve tanesi makinaları, tınaz mak-
inası gibi toplam 1,697 adet ziraat alet ve makinası bulunmaktadır. Görüldüğü gibi kazada hiç traktör
bulunmamaktadır. Yaygın olarak geleneksel tarım araçları diyebileceğimiz karasaban, hayvan pulluğu
gibi basit araçlar kullanılmaktadır. Modern tarım aletlerinin36 bulunmayışı, tarımsal mekanizasyonun
yaygınlaşmamış olması, daha fazla tarımsal alanın kullanımını engellemiş, elde edilen ürün miktarını
da azaltmıştır. Ancak, savaş ortamı içinde, tarımsal üretimin de düşmesi son derece doğal ve normal-
dir. Savaş yılları elbette ki olağanüstü şartların bulunduğu bir devredir.
Kaza’da bulunan hayvan sayısına baktığımızda, 3,250 koyun ve keçi, 2,650 sığır bulunmaktadır.
Taşımada kullanılabilecek beygir, deve, merkeb ve at gibi hayvanların ise olmadığı görülmektedir.
Ayrıca, kaza’da tüccar, sermayeder, servet sahibi diyebileceğimiz kişiler bulunmamaktadır. Ehl-i ser-
vet sahibi olarak belirtilen 12 kişi muhtemeldir ki 250 koyun ve keçi sahipleridir.
Göle Kazasının 1922 yılı itibariyle sosyal ve iktisadi hayatını elimizdeki belgenin bize sundukları
oranında aktarmaya çalıştık. 1920’lerin başında Türkiye’nin tarım sektörü yaklaşık olarak nüfusun %
80’nini oluşturmaktadır. Bu açıdan baktığımızda, genel nüfusa paralel olarak Göle ekonomisinin de
çok büyük oranda tarım ve hayvancılığa dayandığı görülmektedir. İklim, toprak, topoğrafya özellikleri
ve savaş ortamı içinde bulunulmasından dolayı yöre halkının son derece fakir olduğu görülmekte-
dir. Buna paralel olarak da ayrıntılarını ve sayısal verilerini verdiğimiz gibi nüfusun kırsal kesimde
yaşadığı elverişsiz koşullarda tarım ve hayvancılık ile uğraştığı tesbit edilmiştir.

11