Page 98 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

?????????? ??? ????????????? ? ??????????????? ??????????, ??????????????? ? ?????
????????????? ???????? ?????? ?????????? ? ?????????? ??????? ????? ??????, ????????
??? ???????????. ?????? ????? ??? ????????? ????, ????? ??? ???? ?????, ?????? ????????,
???? ?????? ?? ??????, ???????? ??????, ??????? ???????, ????? ?? ???????? ? ?????
?????? ?????, - ??? ????????? ?? ????????????????, ????????????? ? ????????????. ? ????
???????????? ??????????? ??????? ??????? ?????? ???????? ????????????????, ???????
???????? ? ????????? ??????? ? ?????? ? 1500 ?? 1950 ???? ? ????????, ?????? ????? ?
??????. ????? ????, ? ???????????? ?????????? ????????????? ????????? ????????????????,
?????????? ??? ????? ? ????? ??????????? ???? ????????? ???????, ? ??????? ???????? ?
???????? ????????? ??????? ???????
II. ? ??????? ??????????? II.

???????? ?????: ????????? ??????? , ??????????? II, ??????????????? , ?????????,
??????? , ????? ?????? ????? ( ??? ?????)

Giriş

Seyahatnamelerde İstanbul hakkında oldukça fazla bilgi bulunmaktadır. Özellikle tarihin en erken
dönemlerinden bu yana Anadolu üzerinden Kudüs’e gitmek için Osmanlı İmparatorluğu’nu ziyaret
eden batılı seyyahların yol güzergâhları üzerinde bulunması, şehrin ziyaretçi sayısını ve değerini bir
o kadar arttırmıştır. 1500-1950’li yıllarda bu amaçla yola çıkan birçok batılı seyyah aldıkları notlar
ile şehrin tarihi hakkında önemli bilgiler aktarmıştır. Seyyahlar şehrin mimarisinin yanı sıra özellikle
Türklerin bu yüzyıllarda ki yaşam şekli hakkında önemli bilgiler aktarmıştır. Seyyahlar aslında İstan-
bul’a daha çok bilgi toplamak yani ajanlık için gelmiştir. Bununla birlikte bazıları seyahatleri sırasında
hem dini görevlerini yerine getirmiş hem de seyahatleri süresince gördüklerini bir rapor halinde hazır-
layarak ülkelerine döndüklerinde krallarına sunmuştur. Bunun karşılığında seyyahlara yüklü miktar-
larda meblağlar ödendiği bilinmektedir. Tıpkı Türk asıllı Tifon Karabeynikov gibi. Hakkında ticaretle
uğraştığından başka bilgiye sahip olmadığımız Karabeynikov 1582 yılında Rus çarı IV. İvan tarafından
Sina Dağındaki “Azize Ekaterina” kilisesinin yakınlarına bir yapı inşaatına gönderilen heyetle birlikte
kutsal topraklara doğru seyahatine başlamıştır. Bu sürede gördüklerini raporlara dönüştürmüş ve ül-
kesine dönünce bu notlarını paraya çevirmiştir.1

Pierre Gylli ve Pierre Belon gibi isimler ise bu seyahatlere botanik ve zooloji alanında çalışmalar
yapmak için çıkmıştır. Tournefort ve Ogier Ghislan de Busbecq de Anadolu’ya kendi tabirleriyle “ot
toplamaya gelen” seyyahlardır.2 2 Pero Tafur, G Mclean, Tavernier, Polonyalı Simeon, C. Schefer, FCan-
aye, gibi gezginlerde farklı görevlerle 1400-1700 tarihler arasında İstanbul’u ziyaret eden seyyahlar
arasındadır. Seyyahlar arasında İtalyan Giovanni de Torzelo gibi bilgi toplamak için geldikleri bu to-
praklarda yıllarca (12 yıl) kalarak Osmanlı sultanlarının hizmetinde çalışanlar da olmuştur.3 Osmanlı
İmparatorluğu ile Avrupa devletleri arasındaki yaşanan siyasi ve ekonomik ilişkiler ise genel olarak her

98