Page 77 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Başlangıçta Yer-Gök Tengri inancına bağlı olan Tabğaçlar -Konfüçyüs inançlı Çin içinde er-
imekten çekinerek- Budist olmuşlardı. İmparator Wencheng (Tuoba Jun, 452-465) saltanatı sırasında
bir yandan Çinlileşme, bir yandan Budizm’in resmi devlet dini olarak belirlenmesi sonucu, P'ing-
ch'eng’in 16 km batısında Yungang Grottosu yapıldı.24 Bakınız Resim 1. Yaklaşık 1 km’ye ulaşan bir
yamaca oyulan farklı derinliklerde 252 yapay mağara, aralarında 13,7 m yüksekliğindeki bir Buda’nın
da bulunduğu yaklaşık 51 000 heykeli barındırmaktaydı. Bugün UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde
bulunan25 görkemli Yungang Grottosu, bozkırlardan gelip büyük Çin devleti üzerinde hakimiyet kuran
yeni aristokrasinin toplumsal konumunu öne çıkarırken, meşru olarak bu sosyal düzeni de kutsallaştır-
maktaydı.26 Han Döneminden beri taş oymacılığı gelişme göstermiş olmakla birlikte, Çin’de daha
önce Budizm’le birlikte ortaya çıkan insan formunun işlendiği heykel geleneği bulunmamaktaydı.
Bu bağlamda Tabğaçlar Buda heykelleri üzerinden kendi kutsal atalarını yücelterek tanrısallaştırmayı
amaçlamışlardı.27

Hexi Bölgesi28 Mezar Odaları

Geçen on yıl içinde Datong’un Shanxi kasabasında, T’o-pa - Wei dönemine ait, 5. yüzyıla tari-
hlendirilen bir grup mezar açıldı. Mezarlarda geleneksel Çin sanatı ve Wei seçkinlerinin Orta Asya
gelenekleri sentezinde çok sayıda heykelcik (figurine), eşya ve duvar resimleri gün ışığına çıkarıldı.
Özellikle mezarlardan birinin tüm duvarını kaplayan kırda yapılan bir piknik, piknik yapılan bölümü
ile hazırlıkların yapıldığı bölümü ayıran kumaş kullanarak oluşturulmuş çitler ve çadırların işlendiği
duvar resmi eşsizdir. Mezarlarda Han Dönemi ve Orta Asya bozkır gelenekleri ile Wei seçkinlerinin
görünümleri, duvar resimlerinde, eşyalarda ve toprak heykelciklerle somut olarak Wei elitinin kültürel
çevresi içindeki yaşantısı güçlü bir şekilde belgelenmekteydi.29

Daha ilginci, bu mezarlarda Han Dönemi özgün sanatı ile Wei seçkinlerinin kırsal geçmişleri
harmanlanarak yüksek bir ifade gücüyle paylaşmakta oldukları yeni habituslarına geçişi, kişilerin
toplumsal ve bireysel kişiliklerini de tanımlayarak, belgelemekteydiler. Ölünün yaşamını belgelemeyi
amaçlayan toprak heykelcikler ve duvar resimleri, geçmişlerindeki çeşitli ölü gömme geleneklerinin
bir bileşeni olarak ortaya çıkmış bulunuyordu. Kesin olarak 435’e tarihlenen ve müteveffa Bayan
Poduoluo’ya ait mezarda dönemin beslenme ve yemek kültürüyle ilgili çok önemli belgeler bulunmuş-
tur. Bunlar farklı tekniklerle yapılmış kalıntılar (relics) üzerinde ayrıntılı bir şekilde resmedilmişlerdi:

Han Hanedanlık (84-184) döneminde taş oymacılığı ve taş üzerine boya ile yapılan bir resim tekniği
ortaya çıkmış ve gelişmiş; Hexi Bölgesi mezar odalarında duvar resimleri uygulanmasında, özellikle
T’o-Pa - Wei Devleti döneminde de önemli rol almıştı. Han döneminde dini ve geçmiş -örneğin Çin
mitolojilerde yer alan- konular, günlük yaşamdan enstantaneler, erdemli hükümdarların atalarına saygı
sahneleri ve Konfüçyüs dini değerleri, hayır alametleri, Taocu inançlar işlenen konulardı. Wei dönemine
gelindiğinde Hexi Bölgesi’nde konular daha çok içinde yaşadıkları dönemden seçilmeye başlandı.
Örneğin: zirai üretim: ekimden hasada tüm tarımsal etkinlikler yanında avlanma, hayvancılık ve mey-
vecilik bağlamında dut toplanması gibi; ziyafete hazırlık: ziyafetin kendisi gösterilmemiş olmakla bir-
likte hazırlıklar, hayvanların güdülmesi, avlanmaları, kesilmesi ve pişirilmeleri;30 ziyafet ve eğlencel-
erle ilgili resimler, Han döneminde olduğu gibi küçük farklarla sürdürülmüştür. Bu betimlemeler:

77