Page 28 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 28
tarih çevresi
Takiyuddin Efendi ve Osmanlı Devletindeki İlk Rasathane
(Gözlemevi)
Prof. Dr. Fikri Akdeniz
Takiyuddin Efendi (1526-1585) kimdir?
Gökbilimci, mühendis, matematikçi, mekanik bilimci ve Osmanlı'nın en önemli astronomlarındandır.
Takiyuddin efendi VIII. Yüzyılda Suriye'ye yerleşmiş bir Türk ailesinin oğludur, 14 Haziran 1526 da
Şam'da doğmuş, Mısır ve Şam'da yetişmiştir. 1550 yılında ailesiyle birlikte İstanbul'a gelmiştir. Ta-
kiyuddin efendi tarihte adı pek bilinmeyen dahilerden biridir. Mekanik saatler, güneş saatleri yapmış
ve kaldıraçlar, göller, ırmaklar ve kuyulardan su çekmekte kullanılan çeşitli araç ve gereçleri tasar-
lamıştır. Takiyuddin, bu gözlemevinde önemli gözlem aleti yapmış ve kullanmıştır. Avrupa sanayi
devriminin temeli sayılan Buhar Kazan sistemini Avrupalı bilim insanlarından çok önce geliştiren
Takiyuddin efendi Osmanlı Devletinin ilk ve tek Rasathanesini inşa eden mucitti. 16. yüzyılda Osman-
lılarda en büyük astronomi bilgini hiç kuşkusuz Takiyuddin efendidir. Özellikle trigonometri alanında-
ki çalışmaları oldukça önemlidir. Devrini aşan bilimsel çalışmalarla Padişah 3.Murad'ın maddi manevi
desteklerini kazanarak 1571 yılında müneccimbaşı (baş astrolog) olarak atanmıştır.
Rasathanede çalışanlar Rasathanede bir sekstant
28
