Page 214 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 214
tarih çevresi
Son olarak,"Milli Şef" İsmet İnönü'nün 19 neden olmuş, Adnan Menderes ve Fuat
Mayıs söylevi, 18 Temmuz 1945 günü Milli Köprülü 21 Eylül 1945'te partiden ihraç
Kalkınma Partisi adıyla yenli bir partinin edildiler. Bu cezayı parti tüzüğünü çiğnemek
kurulmasına yol açmıştı. MKP, Cumhuriyet olarak değerlendiren ve Parti yönetimini
tarihinde TCF ve SCF'dan sonra kurulan eleştiren Refik Koraltan da ihraç edildi. Celal
üçüncü muhalefet partisiydi.333 "Tek Parti Bayar ise; bu olaylara tepkisini CHP'den ve
Yönetimi"ne karşı ortaya çıkan bu muhalefet milletvekilliğinden istifa ederek gösterdi.337
ortamında Nuri Demirağ, MKP'yi kurmak için Bunun ardından Celal Bayar'ın yeni bir parti
7 Temmuz 1945 günü İçişleri Bakanlığı'na kuracağı söylentileri dolaşmaya başladı. Bu ise
başvurmuş,334 Hüseyin Avni Ulaş ve Cevat CHP yöneticilerince iyi bir davranış olarak
Rıfat Atilhan gibi eski muhaliflerin bulunduğu karşılanmaktaydı.338
Parti'nin kuruluşuna 18 Temmuz 1945'te izin
4 Aralık günü Çankaya köşküne yemeğe
verilmişti.
davet edilen Celal Bayar Cumhurbaşkanı
Yeni partinin kuruluşu beklenen etkiyi İsmet İnönü'ye kurulacak partinin ilkeleri
yapmadığı gibi, adeta yok sayılmaktaydı. konusunda bilgi vermiş, son izni böylelikle
Bunun en önemli nedeni; MKP'nin almıştı.339
programından kaynaklanmaktaydı. MKP
Sonunda 7 Ocak 1946 günü, CHP eski
ekonomik liberalizm potası içinde gelenekçi,
milletvekillerinin önderliğinde "Demokrat
İslamcı, ulusçu bir karışım olan bir programı
Parti" adıyla yeni bir siyasi parti daha
savunmaktaydı.335 MKP savunduğu görüşler
kuruldu.340
ile, hem CHP'nin, hem de kurulmakta olan
savaş sonrası dünya düzeninin temel ilkelerine DP'nin kuruluşu, CHP yanlısı basın
ters düşmekteydi. Kurulan yeni partinin iç ve organlarınca sevinçle karşılanmakta341 ve
dış güçler karşısında uyumlu bir muhalefet istenilen nitelikte bir partinin kurulmasından
sergileyemeyeceği ortadaydı. Şu halde değişen duyulan "ferahlık" dile getirilmekteydi.342 Ne
iç ve dış koşullara uygun yeni bir muhalif var ki, Türkiye'deki bu havaya bakan 28
partinin yaratılması gerekiyordu.336 Kasım 1945 günlü "New York Times"
gazetesi yeni kurulan partinin "Majestelerinin
Tüm bu iç ve dış siyasi gelişmelerin
sadık muhalefeti" gibi düşünüldüğünü ileri
atmosferi içinde, "Dörtlü Takrir"ciler
sürmüştü. Bu durum, Türkiye'de DP'nin bir
muhalefetlerinin dozunu iyice artırmışlardı.
"muvazaa" partisi olduğu iddialarının ortaya
Adnan Menderes ve Fuat Köprülü sosyalist bir
atılmasına yol açmıştı.343
çift olan Serteller'in yönetmiş olduğu "Tan" ve
Ahmet Emin Yalman'ın "Vatan" gazetelerinde XI. 1946 ve 1950 Seçimleri İsmet
Hükümeti eleştiren makaleler yazmaya İnönü Dönemi'nin Sonu Yeni Bir Dönemin
başlamışlardı. Bu durum CHP'de sert tepkilere Başlangıcı
212
