Page 210 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Sovyet basın ve radyosunda sürekli bir Aralık 1945 günü, bir Tiflis gazetesinde iki
kampanya biçiminde daha önce başlamış olan Gürcü Profesörün ortak bir mektubu
bu baskı, yavaş yavaş çeşitli ülkelerde bulunan yayınlandı. Bu mektupta; Giresun kentine dek
"Ermeni Komiteleri"nin Türkiye'den, toprak tüm Karadeniz kıyı şeridinin Gürcistan'ın eski
konusunda istekleri ve ABD, Fransa, İngiltere toprakları olduğunu ve geri verilmesini ileri
gibi demokrat ülkelerde ayrı birer propaganda sürüyorlardı. Bu mektup hemen Sovyet radyo
merkezleri oluşturmasıyla güçlendirilmekteydi ve basınında yer aldı.310
.304 "Tek Parti Yönetimi" 1945 yılından

Sovyetler Birliği'nin bu emperyalist 1950 yılına dek ağırlığını daha artırarak
istekleri Türkiye'de büyük tepkilere neden sürdürecek olan "Sovyet Tehdidi" ile
olmaktaydı. "Milli Şef" İsmet İnönü: tamamlamaktaydı.
"...Açıkça söyleriz ki, Türk topraklarından ve X. Uluslararası Siyasi Ortamınİç

haklarından hiç kimseye verecek bir borcumuz Siyasi Yapıya Yansıması:Tek Parti
yoktur. Şerefli insanlar olarak öleceğiz."305 Yönetiminin Sonu-Çok Partili Düzene
demekte tüm öfke ve kararlılığını ortaya Geçiş
koymaktaydı. Bu durum aylarca sürdü. Türk
A. Toplum ve Siyaset
basınında görülen sessizlik de306 zamanla yok
Türkiye'nin savaşın sonlarına doğru
oldu.307 Ve tartışmalı bir hava içinde iki
Batı'ya daha çok yaklaşmak ve içine düştüğü
ülkenin ilişkileri soğuyarak düşmanlığa
yalnızlıktan kurtulmak amacıyla, Batılı
dönüştü. Sovyetler Birliği'nin Doğu
demokrat devletlerin izledikleri siyasete uygun
Anadolu'dan toprak ve Boğazlardan üs isteğini
olarak, önce Mihver'le ilişkilerini kesip, sonra
öğrenen Türk kamuoyu bundan fazlasıyla
23 Şubat 1945'te savaş açması ve Birleşmiş
etkilendi. Ülkede Sovyet düşmanlığı ile sol
Milletler Antlaşması'nı imzalaması; Batılı
düşmanlığı özdeşleşti. Bu ortam içinde solcu
demokrat devletler arasında yer alması için
olarak tanınmış kişilere büyük tepki gösterildi.
yetmemişti. Çünkü savaşın son amacını
İstanbul Üniversitesi öğrencileri 4 Aralık 1945
demokrasiyi dünyaya egemen kılmak olarak
günü yaptıkları bir gösteride, solcu olarak
belirlemiş Batılı demokrat devletlerin İtalya ve
tanınan "Tan", "Yeni Dünya" ve "La Turquie"
Almanya'nın totaliter rejimlerini anımsatan,
gazeteleri ve sol yayınlar satan "Berrak"
"Tek Parti Yönetimi" ile bir dayanışma içine
kitapevlerini basarak büyük zarar verdiler.308
girmeyecekleri açıkça ortadaydı. Bu savaşla
Bu son olay Türk-Sovyet ilişkilerini birlikte, "demokrasilerin", "totalitarizme" olan
daha da gerginleştirdi. Sovyet Büyükelçisi üstünlüğünün bu biçimde çıkması, "Mihver"le
Vinogradov gösterilerin Sovyetler Birliği'ne birlikte tek partili otoriter rejimlerin de ortadan
karşı düşmanca içerik taşıdığını ileri sürerek, kalkması, Türkiye'deki Tek Parti Yönetimi'nin
Türkiye'ye bir protesto notası verdi.309 20 de temellerini kökünden sarsmıştı.311 Bu

208