Page 215 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 215
tarih çevresi
A. CHP'nin Demokratikleşmesi" "Değişmez Genel Başkan"lık kurumlarıydı.
Değişmez Genel Başkan"lık ve"Milli Adnan Menderes "Tek Parti Yönetimi"nin
Şef"liğin Kaldırılması oluşturduğu birliği "kışla birliğine"ne
benzetecekti.346
ABD'nin demokratikleşme konusunda
etkisi hem iktidar hem de muhalefet üzerinde Bu benzetmede gerçek payı yok değildi.
açıkça görülmekteydi. Bunda, savaşın sonunda CHP'de demokratikleşme bile, İsmet
ABD'nin yıldızının parlaması önemli rol İnönü'nün etkisi ve sıkı denetimi altında
oynamıştı. ABD Başkanı Truman 6 Mart 1946 yapılmaktaydı. Bununla birlikte olağanüstü
günü New York'ta vermiş olduğu bir toplanılması düşünülen kurultayda bazı köklü
söylevinde vurguladığı gibi sık sık totaliter değişikliklere gidileceği biliniyordu.347
rejimleri kınıyor, "demokrasiye ve kişi hak ve
10 Mayıs 1946 günü toplanan
özgürlüklerine" olan bağlılığını dile getiriyor,
"Olağanüstü Kurultay"ın348 ilk açılış
"Birleşmiş Milletler Anayasası'na ve
konuşmasını Başbakan Şükrü Saraçoğlu
ilkelerinin dünyada uygulanmasını sağlamak
yapmış, sonra sözü alan İsmet İnönü, devlet
için elinden gelen gayreti" göstereceğini
başkanının seçimi kazanan siyasi partiden
açıklıyordu344 Bu gerçek karşısında "Milli
olmasının doğal bulunduğunu belirtikten sonra
Şef" İsmet İnönü İngiltere ve ABD'nin
Milli Şeflik'ten vazgeçtiğini bildirdi.349
Türkiye'ye karşı bir tutum içine girmelerinin
Gerçekten de CHP'nin 13-14 Kasım 1947
ve ülkeye yönelmiş bulunan "Sovyet
günlerinde toplanan Yedinci Kurultayı'nda
Tehdidi"ni anlayışla karşılamalarının
Parti Genel Başkanı'nın seçimle işbaşına
nedenleri arasında ülkenin yönetiminde
gelmesi, Genel Başkan'ın Cumhurbaşkanı
egemen olan antidemokratik yapının da
olması durumunda Parti'nin yönetiminin
olduğunu anlamış bulunuyordu. Sovyetler
Genel Başkan Vekili'ne bırakılması bir tüzük
Birliği'nin bu baskısından kurtulmanın ve bu
değişikliği ile kabul edildi. Bu Kurultay'da
tehdide karşı koyabilmenin tek yolu ABD ve
ayrıca valilerin parti il başkanı olması gibi
İngiltere'nin desteğini almaktı. Bu desteğin
anti-demokratik uygulamalara son verildi.350
kazanılması ise "Savaş Sonrası Dünya
Bunun anlamı; ülkenin, bundan böyle "parti-
Düzeni"nin gereği olan bir demokratik rejimin
devleti" anlayışı ile özdeşleşmiş bir "Milli Şef"
ülkede uygulamaya konmasına bağlıydı.
yönetiminden kurtulmasıydı.
Basında bu gerçek açıkça dile
B. Demokratikleşme Sürecinde
getirilmekteydi.345 Fakat İsmet İnönü'nün ve
CHP'nin Diğer Önemli Ödünleri
CHP'nin gazeteci yazarlarının "Tek Parti
Yönetimi"ni aklarken, açıklamakta en çok Dış koşulların değişmesiyle birlikte,
güçlük çektikleri iç ve dış çevrelerde tepki ve demokratikleşme konusunda San
eleştirilere neden olmuş, tüm kudretiyle hala Fransisco'dan başlayarak Hükümet'in attığı
ayakta duran "Milli Şef" lik ve CHP'nin adımlar İsmet İnönü'nün 19 Mayıs
213
