Page 216 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

konuşmasında somutlaşmış, 1 Kasım Ülkenin siyasi yapısı böylece
TBMM'nin açılış konuşmasıyla iyice açıklık demokratikleştirilirken, Üniversiteler Kanunu
kazanmıştı. İnönü bu konuşmasında; Tasarısı 10 Haziran 1946 günü TBMM'de
demokrasinin gelişmesine engel görülen bazı görüşülmeye başlamış, Üniversiteler Kanunu
yasalarda değişikliğe gidilebileceğini değiştirilmiş ve bu yasanın düzenlediği kurum
belirttikten sonra, 1947 yazında yapılması da demokratikleştirilmiştir.357
gereken seçimlerin tek dereceli yapılmasını ve Bunun ardından 13 Haziran 1946 günü,
aradaki zamanın anti-demokratik yasaların 25 Temmuz 1931 günlü 1881 sayılı Matbuat
kaldırılması için bir hazırlık dönemi olmasını Kanunu'nun 50. maddesi TBMM'de

istediklerini açıklamıştı.351 CHP'nin değiştirilerek gazete ve dergilerin ancak
Olağanüstü Kurultayı'nda aldığı kararlar mahkeme kararı ile kapatılabileceği kabul
gereğince Seçim Kanunu Tasarısı'nı 5 Haziran edildi.358
1945 günü Meclis'ten geçirdi.352 Yeni kabul
Yasalarda bulunan anti-demokratik
edilen bu yasayla Seçim Kanunu ile
hükümler teker teker ayıklanırken,
Türkiye'de I. Meşrutiyet'ten beri uygulanan ve sıkıyönetime de son verildi.359 İkinci Dünya
çoğunluk temeline dayanan iki dereceli seçim Savaşı nedeniyle ilan edilmiş olan

sistemi353 yerini tek dereceli seçim sistemine sıkıyönetimin kaldırılması için 22 Aralık 1947
bırakırken, seçmenlerin adaylarını aracısız tarihine dek bekletilmiş olması, üzerinde
seçebilmelerini, adayların da istedikleri önemle durulması gereken bir başka konudur.
partiden ya da bağımsız olarak aday Adnan Menderes'in 21 Mart 1947 günü dediği
olabilmelerine olanak sağlaması gibi, gibi; "...Vatandaş, polis tarafından hiç sebep
demokratik özellikler içerirken, seçim göstermeye hacet kalmaksızın günlerce
sonuçlarının değerlendirilmesinin "açık-oy nezaret altına alınabilirse...böyle bir
gizli-tasnif" yöntemiyle yapılacak olması; memlekette vatandaş hak ve hürriyetleri asla
CHP'nin hala anti-demokratik zihniyetten sağlama bağlanmış sayılamazdı."360 ve

kendisini bir türlü kurtaramamış olmasının bir demokrasiden şu ya da bu özgürlükten söz
göstergesiydi.354 etmenin bir anlamı yoktu. Bu gerçek
karşısında 4 Temmuz 1934 günlü ve 2559
Tek dereceli seçim sisteminin kabul
sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu'nun
edilmesinin ardından, TBMM'nin aynı günlü
ilgili maddesi 20 Şubat 1948 günlü 5188 sayılı
bileşiminde, muhalefetin en çok eleştirmiş
yasa ile kaldırıldı.361 Böylece demokrasi
olduğu Cemiyetler Kanunu'nda sınıf temeline
yolunda ağır ama kararlı bir adım daha
dayanan parti kurmaya olanak sağlayacak
atılmıştı.
biçimde değişiklik yapıldı.355 Cemiyetler
C. 1946 Seçimleri
Kanunun'daki değişiklik sendikaların
kurulmasına da ön ayak olmaktaydı.356 5 Haziran 1946 günlü ve 4918 sayılı

214