Page 207 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 207
tarih çevresi
ettirmektedir. Türkiye halk idaresinin ameli bulunan "Milli Şef" İsmet İnönü'nün hareket
tedbirlerini bulurken, ilk günden itibaren taklit alanı oldukça daralmıştı. Bu nedenle San
idareye düşmekten sakındık ve daima Fransisco Konferansı'nı fırsat bilerek, ABD ve
sakınacağız."281 demişti. Milli Şef İnönü bu İngiltere'ye, yakında Türkiye'de çok partili
konuşmasıyla, Tek Parti Yönetimi'ni aklama yaşama geçileceği güvencesi mesajını
ve kurulmakta olan "savaş sonrası dünya göndererek Sovyetler Birliği karşısında,
düzenine" uyum gösterme çabalarına girmişti. Batı'nın "demokrat devletlerinin" desteğini
İnönü'ye göre; Türkiye'de halka dayanan bir kazanmak istiyordu.283 İşte bu gerçek
yönetim bulunmakta, bu yönetim ülkenin Feridun Cemal Erkin'in belirttiğine göre;284
yapısına ve kendine özgü koşullarına göre "Milli Şef" İsmet İnönü'yü San Fransisco
demokrasiyi geliştirmekteydi. Yönetim daha Birleşmiş Milletler Konferansı için ABD'ye
ilk günden başlayarak taklit durumuna giden Türk Heyeti Başkanı285 ve Dışişleri
düşmekten sakınmış ve sakınmayı Bakanı Hasan Saka'ya Reuter Ajansı'na bir
sürdürmekteydi. İnönü'nün taklit sözcüğü ile demeç verdirtmişti. Dışişleri Bakanı Saka bu
anlatmak istediği, "Faşizmi ve Nasyonal demecinde: "...Cumhuriyet rejimi siyasi bir
Sosyalizm"i temel aldığını ileri sürdüğü müessese olmak sıfatıyla modern
"Türkçü ve Turancı" hareketti. demokrasinin yolu üzerinde azimle
gelişmektedir. Anayasamız en ileri demokrat
Liberalleşme girişimlerinin öne çıkıp
anayasalarla mukayese edilebilir. Ve
hız kazanması, San Fransisco Konferansı
başkalarını da çok geride bırakır." demiş ve
öncesi böyle olmuştu. Şimdi, ABD'nin San
"her demokrat tezahürün harpten sonra
Fransisco kentinde Birleşmiş Milletler
Türkiye'de gelişeceğini"286 vurgulamıştı.
Anayasası onaylanacaktı. Bu metin San
Aynı konferansta görevli delege olan Ahmet
Fransisco'da hazırlanmış değildi. Daha önce
Şükrü Esmer de Türk Heyeti'nin kaldığı otelde
Dumbarton Oaks'ta oluşmuş bir metin vardı.
Milli Şef İsmet İnönü'nün buyruğu
San Fransisco'da onaylanacak olan bu taslaktı.
doğrultusunda gazetecilere vermiş olduğu bir
25 Nisan 1945'te başlayan San Fransisco
demeçte: "Türkiye'nin daima müşterek
Konferansı 26 Haziran 1945'te Birleşmiş
güvenlik lehinde bulunmuş olduğunu ve bu
Milletler Antlaşması'nın imzalanmasıyla son
olayın yeni dünya yasasında takip edeceği
buldu. Kabul edilen bu Antlaşma'da yer alan
politikanın başlıca prensibi olmaya devam
İnsan Hakları Bildirgesi'nin 20 maddesine ve
edeceğini,.Türklerin Amerikan milletine
Birleşmiş Milletler Anayasası'na göre; örgüte
büyük hayranlık duyduklarını ve bu milletin
katılabilmek için "demokratik bir rejime sahip
iyi niyeti hakkında büyük itimat besledikleri
olunması gerektiği" yolunda hükümler yer
fikrindeyim."287diyerek Amerikan
almıştı. Bu nedenle Türkiye'nin San Fransisco
kamuoyunu etkilemek istemişti.
Konferansı'na çağrılması son anda Churchill'in
çabalarıyla olmuştu282 Bu koşullar altında Faşizm, Nazizm gibi totaliter rejimlere
205
