Page 69 - Tarih Çevresi Dergisi - Mart Nisan Sayısı 2021

tarih çevresi

Romanya, Türkçe, Yunanistan, Slovenya, güneyde Boğazlar gibi aşılması güçlü bir su
Hırvatistan, Makedonya, Karadağ ve Sırbistan. engeli oluşturuyordu. Bununla beraber Tuna,
Yarımadanın ilk dikkati çeken coğrafi Karadeniz’e ine başlıca ticaret yolu olduğundan
özelliği dağlık oluşudur. Balkan yarımadasında ve iki kıyısı arasında sıkı ticaret bağları
dört ana dağ silsilesi vardır. Birincisi; Alp dolayısıyla asla aşılmaz bir engel
dağlarının devamı olan Adriya denizi boyundan oluşturmamıştır. Tuna berisi Balkanlar’a egemen
güneye uzanan Dinar silsilesidir. Bu dağlar olan imparatorluklar daima Tuna ötesi toprakları
Pindus adı altında Yunanistan’a uzanarak Mora kendi kontrolleri altında tutmaya çalışmışlardır.
yarımadasından Akdeniz’e ulaşır. Bu doğrudan doğruya bir egemenlik olmakla
İkincisi; Romanya’nın kuzeyinden beraber kültür ve sosyal yapı bakımından
güneye doğru uzanan ve Tuna nehri yakınlarında Tuna’nın kuzeyi ve güneyi oldukça önemli
batıya devam eden Demirkapı bölgesinde farklar göstermiştir. Tuna özellikle askeri
güneydoğuya yönelen K arpatlar’dır. konumundan dolayı asıl Balkanların kuzey sınırı
Üçüncüsü; Bulgaristan’ı batıdan doğuya olarak kalmıştır. Balkanların batısına doğru
ikiye bölen Balkan dağlarıdır. Dördüncüsü ise Vidin ve özellikle Belgrad bir kilit noktası
Balkan dağlarının batısından güneye doğru rolünü oynamış ve Belgrad’dan sonra Sava
indikten sonra doğuya doğru kıvrılan ve ırmağı Batı Balkanları Syrmia ve
Trakya’nın kuzeyinden geçerek Türkiye Macaristan’dan ayıran bir sınır oluşturmuştur. 7
üzerinden Karadeniz’e uzanan Rodop’lardır. Yapısı icabı batı tarafı (Adriyatik
Dağların uzanışı, nehirlerin kuzeyde kıyıları, Mora) göçe ve kolay işgale kapalı olan
Tune nehrine veya güneyde özellikle Ege Balkanlar’a akınlar az oranda güney doğudan
denizine dökülmelerini tayin eder. En büyük daha çok kuzey ve kuzey doğudan gelmiştir.
akarsuyu Tuna’dır (Karadeniz’e akar). Büyük göçler Balkan yarımadasını bir geçit alanı
Balkanların büyük nehirleri Sava, Drava, yapmıştır. 8
Morava ve Drina kuzey Yugoslavya’da olup Çanakkale Boğazının Avrupa kıyısına
Tuna’ya katılır. Olt ile Prut ve kısmen de Tiza yerleştikten sonra Edirne’den Enez’e kadar
ise kuzeyden eklenerek Tuna’ya dökülür. Meriç ırmağı Osmanlıların ilk fetih ve yayılış
Güneyde Ege denizine dökülen sınırı oldu. İstanbul-Edirne üzerinden Meriç
nehirlerin en önemlileri Vardar, Struma-Karasu, vadisi boyunca Sofya’ya erişen yol, Balkan
Mesta-Karasu ve Meriç’tir. yarımadasını çaprazlama kesen anayoldur.
Geopolitik durumunun sonucu olarak Sofya’dan aynı zamanda batıya Üsküp’e kuzey
uzun çağlar bir tarih ve kültür birliği gösteren batıda Niş geçidinden Morava vadisine inmek
Balkan yarımadası bir tarihi bölge olarak bir hayli zordur. Niş geçidinden Morava vadisini
güneyde Akdeniz’le sınırlıdır. Batıda Adriyatik geçmek, zengin gümüş madenlerine ulaşmak
denizi, doğuda ise Karadeniz ve Adalar denizi demekti. Osmanlılar bu zoru başarmışlardır. 9
yeralır. Bazı coğrafyacıların bölgenin kuzey Osmanlı idaresi tüm Balkan
sınırını Tuna ve Drava nehirleri olarak kabul yarımadasına siyasi ve ticari bir bütünlük
etmeleri yanında bu sınırı Karpat dağlarının kazandırmıştır. Nitekim 15.yüzyıldan itibaren
6
doğusundan geçirenler de vardır. Aslında Roma Balkanlar ekonomik bakımdan çok gelişmiş zirai
döneminden beri Tuna Irmağı yarım adanın üretim artmış, birçok yeni kasaba ve köy
10
kuzey sınırı olarak belirlenmiştir. Tuna ırmağı kurulmuştur. Balkanlardaki iç ve dış ticaret

67